Phương án giải quyết quyền lợi cho hơn 200.000 lao động bị nợ BHXH

Chỉ 20% lao động đủ điều kiện giải quyết chế độ

Sau khi nhận được phản ánh về việc trên 200.000 lao động đang bị nợ đóng BHXH, ảnh hưởng rất lớn đến quyền lợi, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã cùng với BHXH Việt Nam, các cơ quan liên quan tiến hành rà soát, qua đó xác định được số lao động bị nợ đóng bảo hiểm này đều rơi vào các đơn vị doanh nghiệp đã phá sản, đang làm thủ tục phá sản hoặc giải thể. Bên cạnh đó là trường hợp bị nợ đóng BHXH ở các doanh nghiệp có chủ bỏ trốn, không có người đại diện theo pháp luật, nhưng chưa hoàn thành nghĩa vụ đóng BHXH dẫn đến ảnh hưởng quyền lợi chính đáng về hưởng các chế độ BHXH của người lao động.

Theo ông Nguyễn Duy Cường, Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội), phân loại nhóm thì có khoảng 20% trong tổng số hơn 200.000 lao động bị nợ đóng đủ điều kiện hưởng các chế độ, 40% đang tiếp tục làm việc ở các đơn vị mới và tiếp tục tham gia BHXH, 20% số lao động đã nghỉ việc, hiện không tham gia BHXH ở đâu...

Sau khi rà soát số liệu, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, cơ quan BHXH và các bộ, ngành liên đang đề xuất phương án để xử lí, giải quyết chế độ đối với các nhóm lao động này.

“Trước mắt đối với các trường hợp đủ điều kiện thì giải quyết ngay quyền lợi về BHXH. Nhóm đang tiếp tục tham gia ở các đơn vị mới thì ghi nhận quá trình đóng BHXH ở đơn vị cũ để khi chuyển sang đơn vị mới có phát sinh các quyền lợi sẽ được cộng nối thời gian đóng trước đó vào. Trường hợp những người lao động chưa đi làm ở đâu sẽ bảo lưu thời gian đóng trên sổ để sau này họ tiếp tục tham gia. Như vậy, trong ngắn hạn sẽ giải quyết được vấn đề bị treo quyền lợi về bảo hiểm cho người lao động”, ông Nguyễn Duy Cường thông tin.

Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, tổng số tiền chậm đóng BHXH của các cơ quan, đơn vị bình quân giai đoạn 2016 - 2020 là khoảng trên 10.000 tỷ đồng. Xu hướng chậm đóng vẫn tiếp tục tăng trong các năm tới. Số đơn vị chậm đóng kéo dài trên 3 năm hiện chiếm tỷ trọng cao, bình quân giai đoạn 2016 - 2020 khoảng trên 30%.

Phần lớn các doanh nghiệp phá sản, chấm dứt hoạt động thời gian qua khi thanh lý tài sản không thu hồi được hoặc thu hồi được rất ít so với các khoản tiền chậm đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp nên người lao động không được ghi nhận đối với khoảng thời gian doanh nghiệp chậm đóng tiền BHXH, bảo hiểm thất nghiệp làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động.

Mặc dù vậy, hiện chưa có quy định pháp luật về giải quyết quyền lợi người lao động trong trường hợp doanh nghiệp nợ BHXH mà cơ quan BHXH khó có khả năng thu hồi.

Sẽ siết hơn về nợ đóng BHXH trong luật BHXH sửa đổi

Trước tình trạng trốn, nợ đóng BHXH, nên trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đang lấy ý kiến, nhiều nội dung mới được đề xuất quy định nhằm hạn chế tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH, gồm cả biện pháp hành chính, kinh tế đến tư pháp. Ngoài ra, trong dự thảo cũng bổ sung trách nhiệm của người sử dụng lao động trong trường hợp chậm hoặc trốn đóng gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động thì người sử dụng lao động phải bồi thường.

Theo đó, dự thảo đã bổ sung các biện pháp xử lý, tăng cường chế tài để đảm bảo tính thực thi pháp luật bảo hiểm xã hội như: Quy định nộp số tiền tính theo ngày đối với các trường hợp trốn đóng (0,03%/ngày tương tự như tiền chậm nộp thuế); cơ quan có thẩm quyền quyết định ngừng sử dụng hóa đơn đối với người sử dụng lao động trốn đóng bảo hiểm xã hội từ 6 tháng trở lên.

Cơ quan có thẩm quyền quyết định hoãn xuất cảnh đối với với trường hợp người sử dụng lao động trốn đóng bảo hiểm xã hội từ 12 tháng trở lên; quy định tổ chức Công đoàn và cơ quan BHXH có thẩm quyền khởi kiện vụ việc về BHXH ra Toà án. Đáng chú ý, khi có dấu hiệu phạm tội trốn đóng BHXH theo quy định của Bộ luật Hình sự, cơ quan BHXH kiến nghị khởi tố theo quy định của pháp luật.

“Việc sửa đổi, bổ sung như trên nhằm hạn chế tối đa tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH, đặc biệt chậm đóng, trốn đóng thời gian dài dẫn đến không có khả năng thu hồi, góp phần đảm bảo quyền tham gia và thụ hưởng BHXH của người lao động”, ông Nguyễn Duy Cường nhấn mạnh.

Trong thời gian chờ đợi giải quyết việc bị nợ đóng BHXH, người lao động cũng có thể làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp nếu đáp ứng đủ các điều kiện hưởng. Căn cứ theo Điều 49 Luật Việc làm 2013; quy định tại khoản 4 Điều 1 Nghị định 61/2020/NĐ-CP; Quyết định 505/QĐ-BHXH năm 2020, thì đối với đơn vị nợ tiền đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp…, nếu người lao động đủ điều kiện hưởng hoặc chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc thì đơn vị có trách nhiệm đóng đủ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, bao gồm cả tiền lãi chậm đóng theo quy định. Cơ quan BHXH xác nhận sổ BHXH để kịp thời giải quyết chế độ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động.

Trường hợp đơn vị chưa đóng đủ thì xác nhận sổ BHXH đến thời điểm đã đóng. Sau khi thu hồi được số tiền đơn vị còn nợ thì xác nhận bổ sung trên sổ BHXH. Như vậy, trong trường hợp công ty cũ đang nợ tiền đóng BHXH và người lao động đáp ứng được các điều kiện được hưởng trợ cấp thất nghiệp thì vẫn được chi trả trợ cấp thất nghiệp.