Chuyển mục đích sử dụng đất lúa từ 10ha phải được Thủ tướng chấp thuận

Chuyển mục đích khi chưa có văn bản chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ

Năm 2017, UBND quận Ninh Kiều ban hành các quyết định thu hồi 17,8 ha đất của các hộ dân, cá nhân tại phường An Bình, giao cho Công ty CP Đầu tư Xây dựng Hồng Phát (Công ty Hồng Phát, phường Hưng Lợi, quận Ninh Kiều, Cần Thơ) đầu tư thực hiện dự án Khu đô thị mới An Bình.

Trong số các hộ dân bị thu hồi, có trường hợp của vợ chồng ông Đinh Văn Thành và bà Lý Thị Phi Phụng (cùng SN 1964) bị thu hồi hơn 1,4 hecta đất trồng lúa theo Quyết định số 14238/QĐ-UBND ngày 26/12/2017 của UBND quận Ninh Kiều.

Gia đình ông Thành cho rằng, UBND quận Ninh Kiều ban hành các quyết định thu hồi đất có dấu hiệu trái quy định pháp luật, áp giá đền bù quá thấp, quy trình thực hiện nhiều vấn đề nên đã khiếu nại. Trong thời gian ông Thành đang khiếu nại thì UBND quận Ninh Kiều thực hiện thủ tục cưỡng chế, thu hồi đất.

Ngày 9/4/2020, UBND quận Ninh Kiều tiếp tục ban hành Quyết định số 2609/QĐ-UBND hủy 4 GCNQSDĐ đã cấp cho gia đình ông Thành để lấy đất giao cho Công ty Hồng Phát.

Vợ chồng ông Thành sau đó đã khởi kiện, yêu cầu TAND TP. Cần Thơ huỷ bỏ toàn bộ Quyết định số 14238, Quyết định số 2609 và các quyết định phê duyệt phương án hỗ trợ, bồi thường mà UBND quận Ninh Kiều ban hành trước đó.

Tháng 9/2020, TAND TP. Cần Thơ xét xử vụ án, bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của vợ chồng ông Thành. Vợ chồng ông Thành kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm.

Tháng 1/2022, TAND cấp cao tại TP. HCM đưa vụ án ra xét xử. Bản án phúc thẩm số 86/2022/HC-PT của Tòa cấp cao nhận định: Theo Luật Đất đai 2013, UBND quận Ninh Kiều ban hành các quyết định thu hồi đất của hộ gia đình, cá nhân, trong đó có hộ ông Thành là đúng thẩm quyền.

Tuy nhiên, việc thu hồi đất phải đảm bảo đầy đủ các điều kiện pháp luật quy định trước khi thu hồi. Cụ thể, Nhà nước quản lý chặt chẽ đối với diện tích đất trồng lúa để đảm bảo an ninh lương thực, hạn chế sử dụng đất trồng lúa vào mục đích khác, việc thu hồi đối với đất trồng lúa để sử dụng vào mục đích khác phải tuân theo các quy định của pháp luật về đất đai đối với loại đất lúa.

“Điều 58 Luật Đất đai năm 2013, quy định về điều kiện giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư: Đối với dự án có sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng vào các mục đích khác mà không thuộc trường hợp được Quốc hội quyết định, Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư thì cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chỉ được quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất khi có văn bản chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ đối với trường hợp chuyển mục đích sử dụng từ 10ha đất trồng lúa trở lên…”, TAND cấp cao tại TP. HCM viện dẫn.

Theo hồ sơ vụ án và tài liệu do UBND quận Ninh Kiều cung cấp cho Tòa phúc thẩm, tại mảnh trích đo địa chính số 606-2017 được Sở TN-MT TP. Cần Thơ ký duyệt ngày 11/8/2017 thể hiện hiện trạng khu đất xin thu hồi thực hiện dự án có diện tích 17,8ha, trong đó có sử dụng diện tích đất trồng lúa khoảng 16,3ha, còn lại là các loại đất khác.

Theo quy định viện dẫn trên, UBND quận Ninh Kiều chỉ được thu hồi 17,8ha đất (trong đó có khoảng 16,3ha đất trồng lúa) để thực hiện dự án Khu đô thị mới An Bình khi có văn bản của Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chuyển mục đích sử dụng đất lúa đối với dự án sử dụng từ 10ha đất lúa trở lên.

“Theo hồ sơ vụ án và quá trình tranh tụng tại phiên tòa, UBND quận Ninh Kiều không cung cấp được văn bản của Thủ tướng chấp thuận cho chuyển mục đích sử dụng đất lúa để đầu tư dự án trên, cũng chưa cung cấp được tài liệu, chứng cứ cụ thể để xác định chính xác trong diện tích 17,8ha đất bị thu hồi có bao nhiêu diện tích là đất trồng lúa. Nếu có căn cứ kết luận diện tích đất trồng lúa bị thu hồi làm dự án từ 10ha trở lên mà không có văn bản chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ thì việc thu hồi đất của hộ ông Đinh Văn Thành trong trường hợp này là trái pháp luật, phải hủy các quyết định thu hồi đất của hộ ông Thành, bà Phụng”, bản án phúc thẩm nêu rõ.

Đơn vị tư vấn xây dựng giá đất không đúng pháp luật

Về vấn đề xác định giá đất bồi thường cho hộ ông Thành, bản án phúc thẩm nêu rõ, theo quy định, Sở TN-MT lựa chọn tổ chức có chức năng tư vấn xác định giá đất theo quy định Luật Đấu thầu. Tuy nhiên, người yêu cầu và ký hợp đồng với tổ chức tư vấn giá đất lại là Công ty Hồng Phát (đơn vị chịu trách nhiệm chi trả tiền bồi thường) là trái quy định.

Do đó, việc lựa chọn đơn vị tư vấn xác định giá đất trong trường hợp này là không khách quan. Như vậy, việc xây dựng giá đất đối với dự án Khu đô thị mới An Bình không đúng pháp luật.

“Do đó, các quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất của hộ ông Thành là chưa đúng pháp luật, phải hủy”, bản án phúc thẩm nêu rõ.

Từ những nội dung trên, TAND cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh chấp nhận yêu cầu kháng cáo của ông Đinh Văn Thành và bà Lý Thị Phi Phụng; hủy toàn bộ bản án sơ thẩm của TAND TP Cần Thơ; Chuyển hồ sơ vụ án cho TAND TP Cần Thơ giải quyết lại.

TAND cấp cao tại TP. HCM yêu cầu, trong quá trình giải quyết lại vụ án, cấp sơ thẩm cần xem xét trình tự, thủ tục giao đất cho Công ty Hồng Phát, xem xét trường hợp này có phải đấu thầu, đấu giá khi giao đất không, giải quyết theo đúng quy định.