Dấu hiệu thất thoát khi cổ phần hóa Công ty Kinh doanh thủy sản

Bài 1: Tổng Giám đốc “ôm” tiền cổ phần hóa Nhà nước đi mua cổ phiếu

Sau khi bán cổ phần lần đầu doanh nghiệp nhà nước, tiền thu được theo quy định phải nộp về cơ quan quản lý Nhà nước. Tuy nhiên, Tổng Giám đốc Công ty CP Kinh doanh Xuất nhập khẩu Thủy sản (Công ty CP XNK Thủy sản) đã dùng số tiền này để mua cổ phần bên ngoài, có dấu hiệu nâng khống giá, gây thất thoát vốn nhà nước và vốn điều lệ công ty.

Tổng Giám đốc “bắt tay” Chủ tịch HĐQT

Theo hồ sơ, Công ty Kinh doanh XNK Thủy sản là doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, thuộc Bộ Thủy sản (nay đã sáp nhập vào Bộ NN&PTNN). Doanh nghiệp này được giao rất nhiều bất động sản có giá trị lớn tại Quận 1, Quận 4, Quận 5 (TP. HCM) và các tỉnh thành phía Nam khác. Ngày 10/6/2005, Bộ trưởng Bộ Thủy sản ban hành Quyết định 683/QĐ-BTS về việc cổ phần hóa doanh nghiệp này.

Ngày 30/6/2006, Bộ trưởng Bộ Thủy sản ban hành Quyết định số 534/QĐ-BTS xác định giá trị doanh nghiệp làm căn cứ cổ phần hóa Công ty Kinh doanh XNK Thủy sản. Theo đó, tại thời điểm ngày 1/4/2005, giá trị thực tế của doanh nghiệp này hơn 25 tỷ đồng, trong đó giá trị phần vốn nhà nước là hơn 2,1 tỷ đồng.

Ngày 25/10/2006, Bộ Thủy sản ban hành Quyết định số 854/QĐ-BTS về việc phê duyệt phương án cổ phần và chuyển Công ty Kinh doanh XNK Thủy sản thành công ty cổ phần. Theo đó, Công ty Kinh doanh XNK Thủy sản chuyển thành Công ty Cổ phần Kinh doanh XNK thủy sản (Công ty CP XNK Thủy sản) có vốn điều lệ 3,5 tỷ đồng tương đương 350.000 cổ phần. Trong đó, nhà nước giữ lại 20% vốn (tương đương 70.000 cổ phần), số cổ phần còn lại tương đương 80% vốn điều lệ sẽ bán ưu đãi cho người lao động trong công ty, nhà đầu tư chiến lược và bán đấu giá công khai cho tổ chức cá nhân khác.

Ngày 9/2/2007, Công ty Kinh doanh XNK Thủy sản có báo cáo tổng hợp thu tiền bán 350.000 cổ phần được 9.456.540.960 triệu đồng. Đây là số tiền bán cổ phần lần đầu, trừ đi 3,5 tỷ đồng vốn điều lệ công ty, phần chênh lệch 6.456.540.960 đồng là vốn lợi nhuận chênh lệch từ bán cổ phần nhà nước. Sau khi trừ các chi phí cổ phần hóa, theo quy định buộc phải nộp về Quỹ hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp của Nhà nước.

Thế nhưng, những người có trách nhiệm trong ban lãnh đạo Công ty không chuyển số tiền này về cho nhà nước. Ngày 22/3/2007, Công ty CP XNK Thủy sản được cấp giấy đăng ký doanh nghiệp lần đầu. Ngày 29/3/2007, Hội đồng Quản trị (HĐQT) bầu các chức danh chủ chốt, trong đó ông Trần Lê Minh giữ chức Chủ tịch HĐQT, ông Đoàn Hữu Duy giữ chức Tổng Giám đốc.

Ngày 2/4/2007, HĐQT cử ông Đoàn Hữu Duy làm chủ tài khoản ngân hàng của công ty. Đúng 7 ngày sau (ngày 9/4/2007), ông Đoàn Hữu Duy lập “Giấy thỏa thuận chuyển nhượng cổ phần” mua 40.000 cổ phần của cá nhân ông Đoàn Xuân Hải là cổ đông của Công ty Cổ phần An Phú.

Mệnh giá cổ phần chỉ 10.000 đồng/cổ phần, nhưng tại “Giấy thỏa thuận chuyển nhượng cổ phần”, ông Duy và cá nhân ông Hải đã tự thỏa thuận giá lên 200.000 đồng/cổ phần (gấp 20 lần), với tổng giá trị chuyển nhượng 8 tỷ đồng. Ông Duy đã ký chuyển số tiền 8 tỷ đồng từ tài khoản Công ty CP XNK Thủy sản vào tài khoản của ông Đoàn Xuân Hải lập tại Ngân hàng VPBank - Chi nhánh Sài Gòn, TP.HCM.

Sự việc này Đại hội đồng cổ đông, HĐQT Công ty CP XNK thủy sản không hề hay biết. Bất ngờ, gần 1 năm sau (ngày 25/3/2008), Chủ tịch HĐQT Công ty ban hành Quyết định 27/QĐ- HĐQT cho ông Đoàn Hữu Duy thôi chức Tổng Giám đốc Công ty CP XNK Thủy sản.

Liên tục bị cảnh báo sai phạm

Sau cổ phần hóa, Ban lãnh đạo Công ty CP XNK Thủy sản không có bất cứ phương án kinh doanh nào, khiến doanh nghiệp tiếp tục lỗ. Ngày 15/4/2008, Ban Kiểm soát Công ty CP XNK Thủy sản kiểm tra hoạt động Công ty và phát hiện, lập biên bản ra sự việc ông Đoàn Hữu Duy âm thầm “bắt tay” với Chủ tịch HĐQT là ông Trần Lê Minh tự ý dùng tiền cổ phần hóa Nhà nước đi mua cổ phần doanh nghiệp khác.

Biên bản Ban Kiểm soát nêu: “Tổng Giám đốc đầu tư ra ngoài doanh nghiệp thông qua đồng ý của Chủ tịch HĐQT dưới hình thức mua chứng khoán OTC (cổ phiếu chờ lên sàn) có nguy cơ rủi ro cao”. Ban Kiểm soát cũng nhận định: “Đây là khoản đầu tư ngắn hạn và xu thế hiện nay chứng khoán đang giảm giá vì vậy khả năng mất vốn cao, nguy cơ phá sản doanh nghiệp. Ban kiểm soát báo cáo Đại hội đồng cổ đông xem xét trách nhiệm của HĐQT nếu xảy ra hậu quả mất vốn”.

Về kinh doanh, Ban Kiểm soát nhận xét: “Công ty không có bất cứ phương án hoạt động sản xuất kinh doanh cụ thể, trong năm Công ty đã không thực hiện bất cứ hoạt động kinh doanh nào”. Như vậy, kể từ sau khi cổ phần hóa, ban lãnh đạo Công ty không hề thực hiện phương án kinh doanh.

Trước thực trạng trên, ngày 15/10/2008, ông Lâm Hồng Thanh là người được cử đại diện 20% vốn nhà nước tại Công ty CP XNK Thủy sản đã làm văn bản gửi Ban lãnh đạo công ty chỉ rõ: “Tổng Giám đốc đầu tư ra ngoài doanh nghiệp dưới hình thức mua chứng khoán (trong đó có dùng cả số tiền chênh lệch khi cổ phần hóa) nhưng chỉ thông qua ý kiến riêng của Chủ tịch HĐQT mà không thông qua HĐQT; Công ty chưa thực hiện quy định của nhà nước về tài chính khi cổ phần hóa; Qua kiểm tra hoạt động của công ty, Ban Kiểm soát đã khuyến cáo công ty về những việc làm chưa đúng, nhưng đến nay công ty vẫn chưa điều chỉnh, khắc phục đúng theo yêu cầu của ban kiểm soát”.

Ngày 4/2/2009, Ban Kiểm soát tiếp tục có văn bản gửi lãnh đạo Công ty CP XNK Thủy sản nhắc nhở việc khắc phục hàng loạt sai phạm, tồn đọng. Ngày 12/8/2009, tại cuộc họp Đại Hội đồng cổ đông bất thường của Công ty CP XNK Thủy sản, ông Nguyễn Thiện Đạo với vai trò Phó Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc (thay ông Đoàn Hữu Duy) đã lên án hành vi của ông Đoàn Hữu Duy tự ý mua cổ phiếu Công ty An Phú mà không thông qua Đại hội đồng cổ đông, HĐQT. Ông Đạo đề nghị làm rõ trách nhiệm nhưng không được HĐQT xem xét.

Do đó, ngày 13/8/2009, ông Nguyễn Thiện Đạo với vai trò là Tổng Giám đốc làm “Đơn xin từ chức” gửi HĐQT Công ty, Ban Kiểm soát nêu các vấn đề bê bối tại công ty như: “Ban điều hành cũ tháng 4/2007 đã dùng toàn bộ số tiền thặng dư bán cổ phần lần đầu của Công ty nhà nước và công nợ phải trả ngân hàng để đầu tư vào cổ phiếu OTC, không công khai, minh bạch. Không thực hiện đúng quy định của pháp luật về quản lý kinh tế, gây hậu quả nghiêm trọng. Nhưng đến nay vẫn chưa khắc phục và xử lý trách nhiệm”.