Lan toả giá trị tác phẩm văn học nghệ thuật trong môi trường số

Văn học, nghệ thuật (VHNT) ra đời nhằm đáp ứng nhu cầu tinh thần của con người, nó tập hợp được đông đảo quần chúng, các giai cấp đã sử dụng VHNT làm công cụ truyền bá hệ tư tưởng của mình, xây dựng niềm tin và cổ vũ, khích lệ quần chúng.

Do đó, về bản chất các tác phẩm VHNT không sinh ra để phục vụ chính trị nhưng trong suốt tiến trình lịch sử của nhân loại, nó luôn được các giai cấp sử dụng làm công cụ, phương tiện trong công tác tư tưởng.

Trong thời đại này, với sự phát triển mạnh mẽ của môi trường số, việc đưa các giá trị của văn học nghệ thuật trên nền tảng này ngày càng trở nên cần thiết, góp phần lan toả giá trị đẹp đẽ của văn học nghệ thuật đến với thế hệ trẻ nói riêng và toàn thể nhân dân Việt Nam nói chung.

Trong bài phát biểu chỉ đạo Hội nghị Văn hóa toàn quốc tháng 11/2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đề ra 6 nhiệm vụ trọng tâm để thực hiện trong thời gian tới. Trong đó, nội dung “xây dựng môi trường văn hóa số phù hợp nền kinh tế số, xã hội số và công dân số, làm cho văn hóa thích nghi, điều tiết sự phát triển bền vững đất nước trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư”.

Hiện nay, số lượng người dùng internet tăng trưởng nhanh chóng, không gian mạng đang tạo ra một xã hội ảo tồn tại song song với xã hội thực. Trên thế giới số người thường xuyên sử dụng mạng xã hội là 58,4%, trong khi đó Việt Nam là 78,1%. Năm 2022, 72,1 triệu người Việt Nam dùng internet. Số người dùng internet truy cập bằng điện thoại thông minh là 95,8%. Trong đó, giới trẻ là đối tượng nắm bắt nhanh và làm chủ công nghệ, tham gia, sử dụng internet hàng ngày để kết nối với thế giới.

Gắn kết giá trị tác phẩm văn học nghệ thuật trong môi trường số có lợi thế truyền tải nhanh, cùng số lượng người dùng internet đông đảo. Do đó, nếu biết cách tận dụng cơ hội, chúng ta có thể nhanh chóng truyền tải những giá trị tư tưởng, văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, theo đúng định hướng phát triển của Đảng, Nhà nước đến đông đảo quần chúng nhân dân.

Công nghệ số càng trở nên bùng nổ hơn trong thời kỳ bùng nổ đại dịch COVID-19, với sự ra đời của những mô hình “Nhà hát cách ly”, “Dàn giao hưởng tại nhà”,... Đây là cơ hội để người dân có thể thưởng thức những màn biểu diễn nghệ thuật đặc sắc trực tuyến. Nhờ ứng dụng công nghệ kỹ thuật số vào các hoạt động của mình, không ít đơn vị, cá nhân đã triển khai nhiều chương trình, dự án văn hóa tạo được tiếng vang.

Đồng thời, với ưu thế vượt trội về quyền tự do, ít bị kiểm duyệt, tốc độ lan truyền nhanh, phạm vi phổ biến rộng, tính tương tác cao…, việc lưu hành và phát triển văn học nghệ thuật trên nền tảng công nghệ số giúp ngày càng phát triển, lan toả mạnh mẽ hơn.

Tại Hội nghị Giao ban công tác văn học, nghệ thuật quý III/2023, nhiều văn nghệ sĩ, đại diện cho các hội văn học nghệ thuật chuyên ngành Trung ương cho rằng: Một trong những giải pháp quan trọng là cần tăng cường đào tạo cho văn nghệ sĩ cách sử dụng công nghệ số trong việc sáng tạo tác phẩm văn học nghệ thuật, từ đó tạo điều kiện để tài năng mới có cơ hội thể hiện sáng tạo trên môi trường số. Hiện nay đa số mới chỉ có văn nghệ sĩ trẻ có khả năng và điều kiện tiếp cận công nghệ trong sáng tạo tác phẩm, còn thế hệ những nghệ sĩ gạo cội hầu như không biết cách và tận dụng được kỹ thuật số trong sáng tác, vì vậy bị hạn chế rất nhiều.

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng cho rằng Nhà nước và các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực văn học nghệ thuật cần quan tâm, đầu tư hơn nữa vào cơ sở hạ tầng nghệ thuật và hỗ trợ tài chính cho các tác giả tiếp cận với công nghệ số. Điều này sẽ tạo ra môi trường thúc đẩy sáng tạo và tạo ra những tác phẩm có giá trị vì có sự kết nối giữa tác giả và khán giả tạo ra sự giao lưu hai chiều vô cùng hiệu quả….

Văn học nghệ thuật đang phải trải qua một cuộc cách mạng trong môi trường số. Do vậy, đòi hỏi các tác giả cần phải có sự đổi mới, sáng tạo nội dung và hình thức, đồng thời nâng cao hiểu biết về công nghệ hiện đại, và cũng cần trang bị cho bản thân những kiến thức để chủ động đối mặt với những thách thức như bản quyền và sự phụ thuộc vào công nghệ.