Đẩy mạnh truyền thông về những thiệt thòi khi người lao động nhận BHXH một lần

Lợi ích của việc hưởng lương hưu hằng tháng

Theo BHXH Việt Nam, trong 3 tháng đầu năm nay, cả nước đã có hơn 208.900 người hưởng BHXH 1 lần (tăng 1% so với cùng kỳ năm trước). Giai đoạn 2016-2021, đã có hơn 4,59 triệu người hưởng BHXH 1 lần, trung bình cứ 2 người tham gia BHXH có 1 người rút 1 lần và năm sau luôn cao hơn năm trước. Trong nhóm hưởng BHXH 1 lần, nữ chiếm đa số, tập trung nhiều nhất ở các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, nhóm dưới 40 tuổi... Lãnh đạo BHXH Việt Nam cho hay, để giữ chân NLĐ, các nhân viên BHXH được quán triệt khi tiếp nhận hồ sơ cần giải thích, thuyết phục NLĐ bảo lưu để tiếp tục tham gia nhằm có lương hưu sau này. Tuy nhiên, nhiều NLĐ vẫn chọn rút BHXH 1 lần, cơ quan BHXH phải giải quyết theo quy định.

Dịch COVID-19 bùng phát đã ảnh hưởng lớn tới hoạt động doanh nghiệp, thu nhập và việc làm của NLĐ

Lãnh đạo Bộ LĐ-TB&XH đánh giá, nguyên nhân rút BHXH 1 lần chủ yếu ở nhóm công nhân với thu nhập thấp, không có tích lũy, nên khi mất việc đối mặt nhiều khó khăn về kinh tế. Tỷ lệ hưởng BHXH 1 lần đã rơi vào số NLĐ nữ, do sức ép về nuôi con, chăm lo gia đình, việc làm biến động nhiều hơn nam. Khi đứng trước lựa chọn phải đi vay để lo cuộc sống và nhận BHXH 1 lần, NLĐ thường chọn phương án nhận BHXH 1 lần.

Thậm chí, nếu chưa đủ 1 năm sau khi nghỉ việc, NLĐ còn chọn biện pháp “thế chấp sổ BHXH” để nhận được ngay số tiền chỉ bằng 50-60% số tiền đáng lẽ họ được nhận. Nguyên nhân do dịch COVID-19 bùng phát đã ảnh hưởng lớn tới hoạt động doanh nghiệp, thu nhập và việc làm của NLĐ, khi đủ điều kiện liền rút BHXH 1 lần. Ngoài ra, có tình trạng doanh nghiệp cắt giảm, loại công nhân nhiều tuổi, khiến NLĐ mất việc khi chưa tới tuổi nghỉ hưu, tuổi cao khiến cơ hội kiếm việc làm mới và tiếp tục tham gia BHXH khó hơn.

NLĐ có lương hưu, đồng nghĩa với việc sẽ có nguồn thu nhập ổn định hằng tháng bảo đảm cuộc sống khi về già.

Người lao động tham gia BHXH đủ điều kiện hưởng lương hưu hằng tháng có nhiều quyền lợi. Cụ thể, tham gia BHXH để lúc về già được hưởng lương hưu đảm bảo cuộc sống và được cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí để được chăm sóc sức khỏe, đây là bản chất nhân văn của chính sách, là chính sách hỗ trợ thiết thực cho NLĐ. Thời gian đóng BHXH chính là thành quả của quá trình lao động, là một khoản tích lũy của bản thân khi còn sức khỏe, còn thu nhập để dành khi về già. NLĐ có lương hưu, đồng nghĩa với việc sẽ có nguồn thu nhập ổn định hằng tháng bảo đảm cuộc sống khi về già, giúp NLĐ tự chủ hơn trong cuộc sống của mình, không phải lệ thuộc vào gia đình và xã hội.

Người lao động được cấp thẻ BHYT miễn phí (với mức hưởng 95% chi phí khám, chữa bệnh) trong suốt thời gian hưởng lương hưu để thực hiện khám chữa bệnh, không phải lo lắng khi không may bị ốm đau, bệnh tật. Lương hưu được Nhà nước điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế, vì vậy, người hưởng lương hưu luôn được bảo toàn giá trị, không bị rủi ro khi đồng tiền mất giá.

Người lao động xếp hàng làm thủ tục nhận BHXH 1 lần

Khi NLĐ qua đời, người lo mai táng sẽ được hưởng trợ cấp mai táng (bằng 10 tháng lương cơ sở tại thời điểm mất) và thân nhân NLĐ sẽ được hưởng trợ cấp tuất một lần hoặc trợ cấp tuất hằng tháng nếu đủ điều kiện theo quy định.

Những thiệt thòi khi NLĐ lựa chọn nhận BHXH một lần

Khi nhận BHXH một lần, NLĐ sẽ mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, không có điều kiện vật chất đảm bảo cho cuộc sống lúc tuổi già, không có cơ hội ổn định cuộc sống. Đặc biệt là sẽ mất đi quyền lợi được cấp thẻ BHYT miễn phí để hưởng các quyền lợi về khám chữa bệnh BHYT, chăm sóc sức khỏe khi tuổi già, trong khi ở độ tuổi này thường xuyên đau ốm; mất đi chế độ tử tuất như tiền mai táng phí, trợ cấp tuất một lần, thậm chí là các suất tuất hằng tháng (cho con dưới 18 tuổi, vợ/chồng, bố mẹ hết tuổi lao động theo quy định). Việc NLĐ nhận BHXH một lần đồng nghĩa với việc họ tự tước bỏ quyền được đảm bảo an sinh xã hội của bản thân, tự rời khỏi hệ thống an sinh xã hội.

NLĐ nhận BHXH một lần sẽ phải chấp nhận sự thiệt thòi rất lớn. Với mức 22% tiền lương tháng đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất thì một năm tổng mức đóng là 2,64 tháng lương; trong khi mức hưởng BHXH một lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Như vậy, nếu lĩnh BHXH một lần, NLĐ sẽ bị thiệt khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014. Nếu so sánh với việc tích lũy thời gian để hưởng lương hưu, thì thiệt thòi là không tính hết được.

NLĐ nhận BHXH một lần sẽ phải chấp nhận sự thiệt thòi rất lớn

NLĐ Không được cộng nối thời gian tham gia BHXH. Khi NLĐ đã nhận BHXH một lần, nếu tiếp tục quay lại tham gia BHXH sẽ không được cộng nối thời gian đã đóng BHXH trước đó, dẫn đến NLĐ có thể không đủ điều kiện về thời gian đóng để hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động hoặc nếu đủ điều kiện thì mức lương hưu cũng không cao. Do vậy cần truyền thông để NLĐ hiểu rõ, với những khó khăn trước mắt, NLĐ hoàn toàn có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH, khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện (được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng với các mức 10%-25%-30% trên mức đóng BHXH hằng tháng bằng mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn) để được cộng nối thời gian tham gia BHXH trước đó để hưởng chế độ hưu trí. Thời gian đóng BHXH càng nhiều thì mức hưởng sẽ càng cao.

Thời gian đóng BHXH càng nhiều thì mức hưởng sẽ càng cao.

Trước thực trạng NLĐ rút BHXH 1 lần tăng nhanh thời gian qua, BHXH Việt Nam có văn bản đề nghị BHXH các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phối hợp cấp ủy đảng, sở, ban, ngành tại địa phương và các đơn vị có liên quan; các cơ quan thông tấn, báo chí tăng cường truyền thông dưới nhiều hình thức để NLĐ hiểu rõ về tính nhân văn, ưu việt, tính chia sẻ, trách nhiệm cộng đồng của việc tham gia BHXH, những bất lợi khi lựa chọn nhận BHXH một lần, lợi ích của chế độ hưu trí, quyền được bảo đảm an sinh của mỗi người dân. Chủ động báo cáo Ban chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH, BHYT, UBND các cấp khi tình trạng nhận BHXH một lần ở địa phương tăng cao để có các giải pháp kịp thời.

Truyền thông tại các khu công nghiệp, khu chế xuất thông qua việc cử viên chức ngành BHXH đến truyền thông, vận động trực tiếp tại đơn vị sử dụng lao động một cách thường xuyên, định kỳ; phối hợp với Ban Quản lý các khu công nghiệp và chế xuất truyền thông trực quan thông qua: tờ rơi, tờ gấp; truyền thông trên bảng tin; phát video clip, phóng sự ngắn trên bảng điện tử của các doanh nghiệp, khu công nghiệp. Đẩy mạnh truyền thông trên môi trường Internet, trên các trang mạng xã hội của đơn vị (Fanpage Facebook, Zalo OA, Youtube của BHXH tỉnh).