Việc giám sát các văn bản quy phạm pháp luật là việc hết sức quan trọng

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nêu rõ, việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Hội nghị triển khai Nghị quyết số 560/NQ-UBTVQH15 là một bước quán triệt và cụ thể hóa để bảo đảm thực hiện có hiệu quả Kết luận số 843 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, của Đảng đoàn Quốc hội về việc tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, hướng dẫn cụ thể một bước nội dung để tạo sự thống nhất, chủ động của các cơ quan, trong nhận thức thực hiện Nghị quyết số 560/NQ-UBTVQH15 của UBTVQH.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, quy định của Hiến pháp, định hướng của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Phiên khai mạc Kỳ họp thứ Nhất, Quốc hội khóa XV trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động giám sát, phát huy dân chủ, tăng tính tranh luận, phân tích sâu, làm rõ những thành tích, ưu điểm, cũng như những tồn tại, khuyết điểm, tìm ra nguyên nhân và bài học kinh nghiệm và tìm ra giải pháp xác đáng, khả thi, chú trọng giám sát thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát.

Nhấn mạnh hoạt động giám sát của Quốc hội thời gian qua đã thể hiện rõ tinh thần đổi mới, sáng tạo, hành động vì lợi ích của nhân dân, của đất nước, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nêu rõ, Chương trình hành động của Đảng đoàn Quốc hội đã xác định rõ việc đổi mới, đẩy mạnh công tác giám sát là khâu then chốt để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội. Cùng với các hoạt động giám sát khác đã được triển khai hiệu quả trong thời gian qua, hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật đã được UBTVQH, Chủ tịch Quốc hội quan tâm chỉ đạo và thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ để đổi mới, tăng cường hiệu quả hoạt động giám sát quan trọng này.

Trong đó đã xác định trọng tâm là việc nâng cao chất lượng, hiệu quả của hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng Dân tộc, của các Ủy ban của Quốc hội. Qua đó, phát huy những kết quả đạt được, đồng thời phát hiện những bất cập, hạn chế trong tổ chức thực hiện, nhất là những hạn chế, bất cập về trình tự, thủ tục, quy trình, cách thức tiến hành giám sát văn bản quy phạm pháp luật để công tác này được thực hiện bài bản, thường xuyên, nề nếp, thống nhất và có chất lượng hiệu quả hơn, gắn bó chặt chẽ với việc nâng cao chất lượng xây dựng, ban hành và tổ chức triển khai thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nhấn mạnh, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV lần đầu tiên Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận về định hướng xây dựng pháp luật cho cả nhiệm kỳ. Với tinh thần luôn đổi mới, yêu cầu đặt ra với công tác giám sát của Quốc hội nói chung và hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật nói riêng là phải bảo đảm đúng quy định của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND các văn bản liên quan và yêu cầu đổi mới của hoạt động giám sát…

Để đạt được mục tiêu hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo cơ sở vững chắc cho việc huy động, quản lý, sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển đất nước, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, có vai trò hết sức quan trọng trong việc nghiên cứu, kịp thời phát hiện những nội dung văn bản quy phạm pháp luật trái với Hiến pháp, pháp luật, văn bản của các cơ quan Nhà nước cấp trên không còn phù hợp để thi hành sửa đổ, bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản.

Đồng thời xử lý theo thẩm quyền các kiến nghị của cơ quan có thẩm quyền, các cơ quan, cá nhân đã ban hành văn bản quy phạm trái pháp luật, phát hiện việc chậm ban hành văn bản, quy định chi tiết các nội dung được giao trong luật, Nghị quyết của Quốc hội, Pháp lệnh, Nghị quyết của UBTVQH đã ban hành.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nêu rõ, trên cơ sở kết quả hoạt động giám sát, các cơ quan đưa ra những nhận định, đánh giá khách quan, toàn diện, đầy đủ tình hình ban hành văn bản quy phạm pháp luật, chỉ rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan, đề xuất kiến nghị và yêu cầu cơ quan, người có thẩm quyền thực hiện nghiêm chỉnh trách nhiệm của mình, khắc phục hạn chế, yếu kém, có các giải pháp xử lý phù hợp, hiệu qủa, kịp thời, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước. Đồng thời báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội định kỳ theo yêu cầu hoặc đột xuất kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật và theo dõi, đôn đốc việc thực hiện Kết luận, kiến nghị giám sát.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, trong nhiệm kỳ này, tiếp tục thành quả của các khóa trước, Quốc hội tăng cường công tác giám sát. Đây là một trong những chức năng mà Hiến pháp giao trách nhiệm này cho Quốc hội, cơ quan giám sát tối cao, cơ quan đại diện cao nhất của nhân dân. Theo Chủ tịch Quốc hội, trong thời gian tới, căn cứ kết luận của Đảng đoàn Quốc hội, các cơ quan đã rà soát để đánh giá, tổng kết việc thực hiện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND để tiếp tục hoàn thiện và bổ sung khâu này.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, việc giám sát các văn bản quy phạm pháp luật là việc hết sức quan trọng. Hàng năm, Bộ Tư pháp đã kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật. Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước, Ủy ban Kiểm tra các cấp đã phát hiện không ít trường hợp vi phạm phạm luật trong việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật này. Đồng thời cho rằng, việc xử lý chưa nghiêm, chưa kịp thời, vẫn coi nhẹ tình trạng các tổ chức, cá nhân vi phạm trong việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Ngoài giám sát thường xuyên, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu có thể tổ chức giám sát theo chuyên đề như phiên giải trình của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, có thể đưa giám sát của UBTVQH, thậm chí của Quốc hội theo chuyên đề, phân công cơ quan thường trực và thành lập Đoàn giám sát thực hiện.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị năm 2023 cần tăng cường thực hiện vấn đề này, đồng thời cần lưu ý đối tượng giám sát không phải chỉ riêng từng luật mà còn liên quan đến trách nhiệm của cơ quan được giám sát trong lĩnh vực cụ thể, hoặc thực hiện các kết luận kiến nghị liên quan.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan phải chủ động rà soát, xây dựng Kế hoạch để thực hiện Nghị quyết 560, đưa vào Chương trình giám sát hàng năm để tập trung thực hiện tốt công tác giám sát và tổ chức thực thi pháp luật đối với những lĩnh vực được phân công phụ trách và những vấn đề được UBTVQH giao. Đồng thời nhấn mạnh đây là trách nhiệm thường xuyên và phải kịp thời, mang tính chủ động của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần phối hợp nhiều phương thức giám sát, phối hợp liên ngành, và xây dựng cơ sở, dữ liệu kết nối các cơ quan, tổ chức hữu quan, cần theo dõi quá trình tổ chức thực thị.

Về quá trình tổ chức, thực hiện giám sát, Chủ tịch Quốc hội cần lưu ý kết quả giám sát phải có các địa chỉ cụ thể, thực thi về Nghị quyết giám sát như thế nào, định kỳ kiểm tra các kết luận giám sát để tạo ra chuyển biến. Đồng thời kiến nghị khi phát hiện ra sai sót, vi phạm thì cần có giải pháp khắc phục.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh kiến nghị việc xử lý trách nhiệm của tổ chức, cá nhân, nhất là những người đứng đầu, những người liên quan trực tiếp với văn bản để tạo chuyển biến thực sự, giảm thiểu, hạn chế, khắc phục căn cơ cho vấn đề này. Đồng thời bảo vệ những người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, vì lợi ích chung, ngăn ngừa các hiện tượng tiêu cực trong quá trình tổ chức, thực thi pháp luật, từng bộ, từng ngành phải chủ động rà soát.