Gây thất thoát hơn 180 tỷ đồng, 7 cựu cán bộ ngân hàng hầu tòa

Các bị cáo trong vụ án gồm: Đỗ Quốc Hùng (SN 1963, nguyên Giám đốc BIDV Thành Đô) cùng 4 cán bộ cấp dưới: Lưu Thị Bích Thủy (SN 1962, nguyên Phó giám đốc), Phạm Anh Tài (SN 1961, nguyên Trưởng phòng tín dụng), Nguyễn Văn Hà (SN 1978, nguyên Phó Trưởng phòng tín dụng), Lại Minh Ngọc (SN 1975, nguyên Trưởng phòng thẩm định); Lê Vũ Thanh (SN 1948, nguyên Giám đốc BIDV Chi nhánh Tây Nam Quảng Ninh), Đỗ Xuân Khoan (SN 1973, nguyên Phó Trưởng phòng tín dụng BIDV Chi nhánh Tây Nam Quảng Ninh).

Các bị cáo trong vụ án này bị buộc tội đã làm sai quy định, giúp Công ty Đầu tư và Phát triển Kenmark vay từ BIDV, SHB và Habubanh (nay sát nhập vào SHB) hơn 52,8 triệu USD cùng 57 tỷ đồng mặc dù không đủ điều kiện cho vay. Việc này dẫn tới thiệt hại cho các ngân hàng 360 tỷ đồng tại thời điểm khởi tố vụ án (tháng 9/2020).

Theo cáo trạng truy tố, Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Kenmark (Công ty Kenmark) là doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài do Công ty trách nhiệm hữu hạn Cheermaster (trụ sở tại Samoa) thành lập tại tỉnh Hải Dương để thực hiện Dự án đầu tư và kinh doanh hạ tầng Khu công nghiệp Việt Hòa – Kenmark tỉnh Hải Dương với tổng vốn đầu tư 1.594 tỷ đồng; người đại diện pháp luật là ông Hwang Jonathan Cheng Yu (quốc tịch Mỹ) là Tổng Giám đốc.

Để có tiền thực hiện dự án, tháng 2/2008, Công ty Kenmark (do ông Cheng Yu - Tổng Giám đốc) đã ký hợp đồng tín dụng vay hơn 67 triệu USD của các ngân hàng đồng tài trợ là SHB, HHB và BIDV theo tỷ lệ cam kết cho vay như sau: BIDV Chi nhánh Thành Đô cho vay hơn 39 triệu USD, SHB Chi nhánh Quảng Ninh hơn 18 triệu USD và Habubank Chi nhánh Kinh Bắc 10 triệu USD (nay SHB Chi nhánh Quảng Ninh và Habubank Chi nhánh Kinh Bắc sáp nhập là SHB Chi nhánh Kinh Bắc).

VKS xác định, từ tháng 2/2008 - 5/2010, các ngân hàng đã giải ngân cho Công ty Kenmark hơn 52 triệu USD và hơn 57 tỷ đồng. Đến tháng 6/2010, Công ty Kenmark có thông báo về việc tạm dừng hoạt động, người đại diện pháp luật của công ty này đã xuất cảnh khỏi Việt Nam và “xù nợ”.

Kết quả điều tra cho thấy, sau khi Công ty Kenmark có giấy đề nghị vay vốn gửi tới BIDV Chi nhánh Thành Đô đề nghị vay hơn 69 triệu USD trong thời hạn 84 tháng để thực hiện dự án. Bị cáo Đỗ Quốc Hùng, khi đó là Giám đốc BIDV Chi nhánh Thành Đô đã ký tờ trình Tổng Giám đốc BIDV lúc đó, đề nghị đồng ý cho tiếp nhận hồ sơ vay vốn và là ngân hàng đầu mối thẩm định cho vay Dự án, được BIDV đồng ý.

Tháng 12/2007, Hùng ký quyết định thành lập Tổ thẩm định chung các ngân hàng đồng tài trợ Dự án Việt Hòa - Kenmark. Tổ có 13 thành viên, riêng BIDV Thành Đô có 5 thành viên gồm: Lưu Thị Bích Thủy (Phó Giám đốc, Tổ trưởng tổ thẩm định chung), Phạm Anh Tài (Trưởng phòng tín dụng), Nguyễn Văn Hà (Phó Trưởng phòng tín dụng), Lại Minh Ngọc ( Phó Trưởng phòng thẩm định), Nguyễn Khắc Cường (chuyên viên Phòng thẩm định).

Sau khi được phê duyệt cho vay, tháng 2/2008, Đỗ Quốc Hùng cùng Nguyễn Văn Thắng (khi đó là Giám đốc SHB Quảng Ninh) và Hoàng Thu Huyền (Giám đốc HBB Bắc Ninh) đã ký hợp đồng tín dụng cho Công ty Kenmark vay hơn 67 triệu USD, trong đó BIDV Thành Đô cho vay hơn 39 triệu USD (57,8%), SHB Quảng Ninh cho vay hơn 18 triệu USD (27,4%) và HBB Bắc Ninh cho vay 10 triệu USD (14,8%).

Từ ngày 25/2/2008 đến ngày 18/5/2010, các ngân hàng đồng tài trợ đã giải ngân cho Công ty Kenmark hơn 52 triệu USD và hơn 57 tỷ đồng, đạt trên 80% giá trị hợp đồng.

Qua xác minh, đã làm rõ: Công ty Kenmark 100% vốn nước ngoài, phụ thuộc vào chủ sở hữu và Công ty Cheemaster, trong khi tài liệu do Trung tâm thông tin tín dụng Ngân hàng Nhà nước (CIC) cung cấp thể hiện Công ty Cheermaster có chỉ số rủi ro cao; tình trạng hoạt động: "Không tồn tại văn phòng hoạt động. Giấy phép hoạt động của công ty được sử dụng với mục đích miễn trừ thuế”.

Ngoài ra, Công ty Kenmark lần đầu thành lập ở Việt Nam, chưa có kinh nghiệm kinh doanh, lần đầu thực hiện dự án đầu tư xây dựng khu công nghiệp ở Việt Nam. Mặc dù hồ sơ của Công ty Kenmark không đảm bảo điều kiện vay vốn, năng lực tài chính không đảm bảo trả nợ trong thời hạn cam kết, nhưng Tổ thẩm định dự án Việt Hòa - Kenmark vẫn báo cáo kết quả thẩm định dự án đầu tư, đánh giá Công ty Kenmark đã đáp ứng được các yêu cầu cho vay theo quy định, đề xuất cho công ty này vay tối đa hơn 67 triệu USD.

Viện Kiểm sát xác định, việc các ngân hàng giải ngân như trên là không đúng yêu cầu về hình thức giải ngân 2 bước. Mặt khác, Công ty Kenmark mới cơ bản hoàn thành đầu tư phần hạ tầng kỹ thuật của 13/27 nhà xưởng đã giải ngân khi dự án không đảm bảo hiệu quả và khả năng thu hồi vốn vay.

Khi Công ty Kenmark dừng hoạt động, đại diện pháp luật xuất cảnh khỏi Việt Nam, các ngân hàng thu nợ và bán đấu giá tài sản đảm bảo của Công ty Kenmark, đối trừ số tiền cho Công ty Kenmark vay tính đến ngày khởi tố vụ án (tháng 9/2020) thì dư nợ không có khả năng thu hồi của Công ty Kenmark tại ngân hàng BIDV, SHB là hơn 15 triệu USD (tương đương hơn 360 tỷ đồng), trong đó BIDV là hơn 9 triệu USD, SHB là hơn 6 triệu USD.

Đến nay, số tiền Công ty Kenmark còn dư nợ không thu hồi được tại 3 chi nhánh BIDV là hơn 7,8 triệu USD, tương đương hơn 180 tỷ đồng.