Nhân sự cho Tòa án: Không thể “gọt chân cho vừa giày”

Lượng việc tăng 40%, nhưng vẫn phải giảm biên chế

Theo Tờ trình của TANDTC, hệ thống TAND - cơ quan duy nhất được giao nhiệm vụ xét xử các loại vụ án theo quy định của pháp luật, qua các thời kỳ, đội ngũ cán bộ được kiện toàn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ, công chức của các Tòa án hiện vẫn còn thiếu về số lượng, nhất là các TAND cấp cao và Thẩm phán của các Tòa án cấp huyện. Bên cạnh đó, cơ cấu ngạch chưa phù hợp, công tác sắp xếp, bố trí, sử dụng đội ngũ cán bộ hạn chế, tính chuyên nghiệp chưa cao và còn nhiều hạn chế, bất cập về chất lượng của đội ngũ Thẩm phán, cán bộ so với yêu cầu nhiệm vụ được giao. Đề án vị trí việc làm đã được TANDTC đã nghiên cứu, xây dựng trên cơ sở thực tiễn đặt ra.

Theo đó, vị trí việc làm của TAND gồm 2 Đề án: Đề án vị trí việc làm của TAND và Đề án vị trí việc làm và số lượng người làm việc trong các đơn vị sự nghiệp thuộc TANDTC.

Cụ thể, về Đề án vị trí việc làm của TAND, hệ thống TAND có Khung danh mục 194 vị trí việc làm của công chức, số lượng biên chế cần thiết bố trí theo vị trí việc làm là 19.415 người. Như vậy, so với số lượng biên chế được phân bổ năm 2012 thì số lượng biên chế tăng theo vị trí việc làm là 4.178 người. Ngoài ra, hệ thống Tòa án có 84 vị trí việc làm theo Nghị định 68 của Chính phủ về thực hiện chế độ hợp đồng trong cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp tương ứng với 2.754 người. Về Đề án vị trí việc làm và số lượng người làm việc trong các đơn vị sự nghiệp của TANDTC, có tổng số 84 vị trí việc làm, với số lượng người cần thiết bố trí tại các đơn vị sự nghiệp là 219 người.

Nhân sự cho Tòa án Không  thể “gọt chân cho vừa giày”

Phiên họp toàn thể lần thứ tư, Ủy ban Tư pháp

Để thực hiện Nghị quyết 39 của Trung ương về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, TANDTC đề xuất: từ nay đến 2021 sẽ thực hiện tinh giản 10% biên chế trong các TAND. Đối tượng tinh giản gồm những người có năng lực, phẩm chất không đáp ứng được yêu cầu công tác; sức khỏe không đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ; có nguyện vọng nghỉ việc theo quy định của Chính phủ.

Đồng  thời, cho phép TAND tuyển dụng bổ sung 10% số công chức, viên chức đã tinh giản có chất lượng tập trung vào các chức danh tư pháp để đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ.

Lý giải về đề xuất này, Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Văn Thuân cho biết: qua công tác thống kê xét xử thực tiễn cho thấy số lượng các loại việc thuộc thẩm quyền của TAND tăng hàng năm, năm sau cao hơn năm trước. Trong khi đó, số lượng biên chế 15.237 người được UBTVQH phân bổ từ năm 2012, tại thời điểm đó số lượng các loại vụ việc thuộc thẩm quyền của Tòa án các cấp phải giải quyết hơn 303.848 vụ việc/năm.

Đến nay lượng vụ việc phải giải quyết tăng hơn 40%, (dự kiến những năm tới còn tăng cao hơn nữa). Thứ hai là theo quy định của Luật Tổ chức TAND 2014, một số Tòa án được thành lập mới, như 3 Tòa cấp cao, Tòa Gia đình và người chưa thành niên; tại TAND cấp huyện có Tòa chuyên trách và bộ máy giúp việc…

Vì vậy nếu chỉ cắt giảm mà không cho tuyển dụng bổ sung thì rất khó khăn trong thực hiện nhiệm vụ.

Việc quá tải, thiếu cán bộ vẫn trầm trọng

Khi thảo luận Đề án, nhiều đại biểu nhất trí với lập luận mà Phó Chánh án TANDTC đã chỉ ra. Bởi tình hình thực tế rất khó khăn, tội phạm ngày càng gia tăng, lượng vụ án phải xét xử vì vậy cũng tăng theo. Các đại biểu cho rằng, không chỉ phải tuyển bổ sung 10% biên chế cắt giảm mà yêu cầu công việc đòi hỏi phải thêm nhân lực. Chúng ta thực hiện nghị quyết về tinh giản biên chế nhưng cũng phải xem xét thực tế, đặc thù của ngành Tòa án công việc nhiều, nặng nề về chuyên môn; phải xem xét sao cho phù hợp chứ không thể giống như kiểu cố gắng để “gọt chân” cho vừa giày.

Ông Nguyễn Đức Chính, Ủy viên UBTP nêu lên thực trạng thiếu biên chế, thiếu cán bộ làm việc của các Tòa án hiện nay. Lượng án ngày một nhiều dẫn đến quá tải, nhiều nơi ngại không dám thụ lý vụ án vì nếu thụ lý mà không giải quyết được đương sự sẽ có ý kiến. Vậy nên trên cơ sở Đề án việc làm, mong rằng số biên chế cho Tòa án sẽ được bổ sung để thực hiện nhiệm vụ được giao.

ĐB Mai Khanh, Ủy viên UBTP, Chánh án TAND tỉnh Ninh Bình đồng tình với chủ trương trình Đề án việc làm của Tòa án, song vị trí việc làm theo như mô tả trong Đề án còn thiếu… Bên cạnh đó, nếu xây dựng cơ cấu vị trí việc làm chỉ căn cứ vào chỉ tiêu đầu việc là không phù hợp, vì có những vụ án, Thẩm phán chỉ xét xử trong một hai ngày là xong còn có những vụ hàng chục ngày, hàng tháng, thậm chí kéo dài cả năm… như vậy căn cứ này là sẽ không phù hợp.

Ngoài ra, việc thiếu Thẩm phán hiện nay không phải do không có nguồn lực mà điều quan trọng hơn là cần hiểu rõ những khó khăn và trọng trách của Tòa án hiện nay khi thực hiện nhiệm vụ trong bối cảnh tội phạm ngày càng gia tăng và phức tạp; trong khi chúng ta  phải “ép” theo chủ trương giảm biên chế nên vô cùng khó khăn. Nguồn lực cho Thẩm phán có rất nhiều, nhưng vì cơ cấu phải giảm biên chế như vậy nên việc bổ nhiệm khó khăn. Một bên công việc quá nhiều, quá tải đòi hỏi phải tăng nhân lực để làm việc còn bên kia thì phải thực hiện chủ trương giảm biên chế. Vậy làm sao để Tòa án làm tốt được nhiệm vụ là cơ quan thực hiện quyền tư pháp, bảo vệ quyền con người, quyền công dân?

Ông Nguyễn Đức Sáu, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Luật gia TP HCM chia sẻ thêm những khó khăn của Tòa án trước đây và hiện tại, sự khó khăn về nhân lực làm việc luôn hiện hữu. Theo ông Sáu, Tòa án cấp huyện, trước đây khi chưa tăng thẩm quyền xét xử, nhiều nơi đã thiếu Thẩm phán, có Thẩm phán mỗi tháng phải xét xử hàng chục vụ án. Hiện nay tăng thẩm quyền xét xử thì “gánh” nặng ấy lại nhân lên gấp bội khi mà chỉ tăng việc mà không tăng người làm. Chưa kể, sau khi thực hiện Luật Tổ chức TAND 2014, phải thành lập các Tòa chuyên trách nên thiếu người, việc càng ngày càng ùn ứ thêm. Địa phương cũng đã phải phối hợp hỗ trợ trong giải quyết án dân sự như việc đo vẽ đất đai,… nhưng xem ra sự quá tải không thể nào giảm được. Vậy nên khi xây dựng vị trí việc làm phải có thêm biên chế những Thẩm phán làm những việc ngoài công tác xét xử nữa, vì thực tế họ làm kiêm nhiệm cả việc khác như tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, đơn thư… Việc thành lập Tòa cấp cao cũng vậy, chưa đủ cán bộ để phân công công tác, trong khi hồ sơ đề nghị giám đốc thẩm nhiều, không có đủ người làm việc, án tồn đọng kéo dài.

Vậy nên việc xây dựng đề án vị trí việc làm và số lượng biên chế cần xuất phát từ yêu cầu công việc thực tế hiện nay, đó là tình hình tội phạm gia tăng, phức tạp, và các tranh chấp chưa hề giảm. Nên làm sao đủ lực lượng cho Tòa án làm việc, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao theo tinh thần Hiến pháp 2013 là điều mà chúng ta cần phải hướng đến, ông Sáu nhấn mạnh.

Phó Viện trưởng VKSNDTC Nguyễn Hải Phong cũng đồng tình với những quan điểm này. Nhân sự cho Tòa án hiện nay đang thiếu, việc xem xét cắt giảm biên chế, hay phê duyệt vị trí việc làm phải căn cứ vào tình hình thực hiện nhiệm vụ thực tế hiện nay.

Theo kế hoạch, lộ trình thực hiện Đề án vị trí việc làm, TANDTC xây dựng kế hoạch hai giai đoạn. Đó là, từ nay đến 2021: giữ nguyên số lượng biên chế đã được UBTVQH phê duyệt năm 2012 là 15.237 người; Triển khai thực hiện có hiệu quả kế hoạch sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Sau khi tinh giản, TANDTC tuyển dụng bổ sung số biên chế đã tinh giản để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; Xây dựng và hoàn thiện bộ tiêu chí chuẩn chức danh công chức trong hệ thống TAND để làm cơ sở sắp xếp, bố trí cán bộ, công chức theo vị trí việc làm…