Triệu chứng và cách phòng ngừa tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng có tốc độ lây lan nhanh, gây nguy hiểm nếu như không được phát hiện và chữa trị kịp thời.

Cao điểm của dịch tay chân miệng thường từ tháng 3 - 5 và từ tháng 8 - 9 hàng năm. Đây là bệnh nhiễm trùng rất thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi. Tay chân miệng gây ra những vết loét bên trong, xung quanh miệng, phát ban hoặc mụn nước trên bàn tay, bàn chân, cẳng chân, mông. Đây là căn bệnh gây đau đớn, khó chịu, nếu không phát hiện và chữa trị kịp thời thì rất nguy hiểm.

Nguyên nhân gây bệnh 

Bệnh chủ yếu do nhóm virus đường ruột Enterovirus gây ra, thường gặp là Coxsackie A16 và Enterovirus typ 71. Virus Coxsackie A16 ít gây ra các biến chứng về thần kinh, có thể tự khỏi trong vài ngày. Còn virus Enterovirus typ 71 (EV71) lại gây nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm màng não, viêm phổi, viêm cơ tim và có thể dẫn đến tử vong. Một số chủng virus nhóm A khác cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh như Coxsackie A4-A7, A9, A10 hoặc virus Coxsackie nhóm B (B1-B3, B5). 

Virus gây bệnh tay chân miệng có khả năng lây lan nhanh, truyền trực tiếp từ người sang người qua đường miệng, qua các chất tiết từ mũi, miệng, phân, nước bọt. Người mắc bệnh có khả năng phát tán virus gây bệnh trong tuần đầu tiên (giai đoạn ủ bệnh). Tuy nhiên thời gian lây nhiễm lại có thể kéo dài trong vài tuần bởi vì virus vẫn còn tồn tại nhiều trong phân và nước bọt của bệnh nhân.

Bệnh tay chân miệng lây nhiễm nếu trẻ tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh; hít, nuốt phải các dịch tiết, nước bọt người bệnh khi ăn uống chung, ho, hắt hơi, nói chuyện; tiếp xúc trực tiếp với dịch của mụn nước, bọng nước, phân của người bệnh; cầm nắm đồ chơi, chạm vào các vật dụng của trẻ bệnh.

Triệu chứng

Dấu hiệu nhận biết sớm của bệnh là sốt, mệt mỏi. Tuỳ vào từng giai đoạn cụ thể, cơ thể trẻ sẽ xuất hiện những triệu chứng khác nhau. Giai đoạn ủ bệnh (3-6 ngày), tiếp sau là giai đoạn khởi phát bắt đầu với các triệu chứng dễ nhận thấy như: mệt mỏi, sốt, đau họng, đau rát ở răng và miệng, chảy nước bọt nhiều, biếng ăn, tiêu chảy.

Ở giai đoạn toàn phát (bắt đầu sau 1 – 2 ngày phát bệnh), trẻ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng điển hình như: phát ban dạng phỏng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối, mông, loét miệng: ở niêm mạc má, lợi và lưỡi xuất hiện các bóng nước có đường kính 2 – 3mm, dễ vỡ, khi vỡ tạo thành các vết loét khiến trẻ đau khi ăn, quấy khóc, xuất hiện các mụn lở, rộp da trên mông. Bên cạnh đó còn xuất hiện dấu hiệu toàn thân như rối loạn tri giác, mê sảng, co giật.

Cách điều trị và chăm sóc

Khi phát hiện con có các dấu hiệu bên trên, cần đưa trẻ tới các bệnh viện, trung tâm y tế để thăm khám, có kết luận chính xác về tình trạng bệnh. Hiện nay chưa có thuốc đặc trị hay vaccine phòng tay chân miệng, điều trị bệnh chủ yếu là điều trị triệu chứng. Nếu bé bị sốt trên 38,5 độ, sử dụng thuốc Paracetamol để hạ sốt và giảm đau. Tuyệt đối không sử dụng thuốc có chứa thành phần Aspirin vì có thể khiến bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. Dùng nước muối 0.9% để sát trùng niêm mạc cho trẻ, kem dưỡng da chống ngứa nếu phát ban.

Chế độ ăn cần đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng, bù nước đề phòng trẻ bị mất nước, hạ đường huyết. Đối với trẻ bú mẹ cần tăng cường cho bé bú thành nhiều lần trong ngày. Kiêng các loại thức ăn có thể khiến trẻ đau rát, tổn thương miệng như thức ăn nóng, đặc. Thay vào đó, bố mẹ nên cho trẻ ăn các thức ăn loãng, nguội, dễ tiêu hóa như cháo loãng, sữa, sữa hạt, chè đỗ… Tăng cường bổ sung trái cây giàu vitamin, khoáng chất. 

Cần vệ sinh da cho trẻ nhằm tránh bội nhiễm vi khuẩn bằng cách tắm bằng các loại nước có tính sát trùng nhẹ như nước lá chè xanh,… Sử dụng dung dịch Betadin để bôi lên các nốt bỏng nước trên da.

Cách phòng ngừa

• Rửa tay với xà phòng trước khi chuẩn bị thức ăn, cho trẻ nhỏ ăn, sử dụng nhà vệ sinh.
• Làm sạch các vật dụng, khử trùng bằng các chất tẩy rửa thông thường.
• Tránh ôm, hôn, dùng chung quần áo, đồ dùng cá nhân với trẻ nhiễm bệnh.
• Khi trẻ bệnh, tránh cho trẻ tiếp xúc nơi đông người như đi nhà trẻ, trường học để tránh bệnh lây lan diện rộng.
• Theo dõi tình trạng bệnh và chăm sóc y tế kịp thời. Nếu trẻ có các biểu hiện bất thường như sốt cao, li bì, không tỉnh táo cần nhập viện ngay lập tức.