Sửa đổi Nghị định 153 về trái phiếu: Sẽ giao dịch qua “chợ"

Chiều 8/6, phát biểu tại Hội nghị Nhà đầu tư thường niên Invest ASEAN 2022 diễn ra tại ở TP HCM, bà Tạ Thanh Bình, Vụ trưởng Vụ Phát triển Thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP tới Bộ Tư pháp vẫn nhận được ý kiến đóng góp và đang tiếp tục hoàn chỉnh. Theo quy trình, sau khi lấy ý kiến Bộ Tư pháp, dự thảo có thể hoàn chỉnh sớm trình Chính phủ để xem xét ban hành. 

Theo Bộ Tài chính, trong 5 tháng đầu năm 2022, khối lượng huy động trái phiếu chính phủ (TPCP) trên thị trường trong 5 tháng đầu năm là 53.812 tỷ đồng. Kỳ hạn phát hành bình quân 5 tháng đầu năm đạt 15,37 năm (tăng 1,45 năm so với cuối năm 2021), lãi suất phát hành bình quân đạt 2,42% (tăng 0,12% so với cuối năm 2021).

Đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp, lũy kế từ đầu năm đến ngày 27/5/2022, tổng khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ ra thị trường đạt 186.060 tỷ đồng. Đặc biệt, trong tháng 4 không ghi nhận doanh nghiệp bất động sản nào chào bán trái phiếu.

Bên cạnh đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thống kê, tới 2021, tỷ trọng nhà đầu tư cá nhân nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp chiếm tới 30%. Tuy nhiên, điều quan trọng không phải tỷ lệ nhà đầu tư cá nhân nắm giữ cao mà quan trọng nhà đầu tư có đạt chuẩn hay không. Nhà đầu tư phải có khả năng tự chịu trách nhiệm về quyết định của mình. Nếu do nhiều lý do khác nhau, do ham lãi suất, do được tư vấn... mà đầu tư, và khi không đạt chuẩn để chịu trách nhiệm thì có thể gây rủi ro cho thị trường trái phiếu. Theo bà Tạ Thanh Bình, cơ quan quản lý cần tăng chuẩn khái niệm điều kiện nhà đầu tư chuyên nghiệp chứng khoán. Bởi nếu quy định 1 tỷ đồng đầu tư chứng khoán liên tiếp 2 năm, thì người ta cũng có cách lách, ví dụ tập hợp nhờ một người đứng ra mua, nhưng rủi ro xảy đến thì cá nhân riêng lẻ không có khả năng chịu trách nhiệm. 

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý hướng đến sẽ xử lý nghiêm đối tượng hỗ trợ cho các nhà đầu tư không đạt chuẩn, tổ chức phát hành lôi kéo mời chào khiến nhà đầu tư hiểu sai.

Theo Vụ trưởng Vụ Phát triển Thị trường chứng khoán, quy định mới sẽ nghiên cứu giải pháp định hướng nhà đầu tư cá nhân nếu không muốn chịu rủi ro cao thì nên tham gia đầu tư qua các định chế, giảm lượng nhà đầu tư cá nhân và tăng nhà đầu tư chuyên nghiệp. Bên cạnh đó, việc cần thiết là tổ chức thị trường thứ cấp, với yêu cầu các tổ chức phát hành đăng ký để đưa trái phiếu giao dịch trên nền tảng tập trung, dự kiến tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội.

Với nền tảng đã có, cơ quan quản lý đã sẵn sàng hạ tầng cứng để triển khai "chợ" giao dịch trái phiếu thứ cấp của doanh nghiệp chính thức, tập trung, bài bản, minh bạch, có giá giao dịch niêm yết công khai. Qua đó, hỗ trợ cơ quan quản lý kiểm soát thị trường trái phiếu.  

Trong báo cáo gửi các đại biểu Quốc hội về một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, trong 2 năm qua, thị trường vốn tăng trưởng quá nhanh. Trong quý I/2022, tỷ lệ mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ của nhà đầu tư cá nhân là 9,5%. Trên thị trường thứ cấp, dòng tiền từ các nhà đầu tư cá nhân thể hiện rõ hơn với tỷ lệ 19% tổng lượng trái phiếu lưu ký đã phát hành trong năm 2021. Nếu tính chung toàn thị trường trái phiếu riêng lẻ, các nhà đầu tư cá nhân, bao gồm cả nhà đầu tư không chuyên, đã nắm giữ hơn 30% tổng khối lượng phát hành năm 2021, chỉ xếp sau các ngân hàng với tỷ lệ 44,7%.

Nhằm tăng tính minh bạch của thị trường và giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp từ khâu phát hành đến giao dịch, Bộ Tài chính triển khai Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và quốc tế. Trong đó, Bộ tập trung quản lý chặt chẽ việc xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, đầu tư của nhà đầu tư cá nhân, giám sát phương thức phân phối trái phiếu... Đồng thời, Bộ đã có kế hoạch rà soát Luật chứng khoán, Luật doanh nghiệp để sửa đổi các quy định về điều kiện phát hành trái phiếu doanh nghiệp, điều kiện nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, các biện pháp, chế tài xử phạt để tăng tính răn đe và thẩm quyền Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trong giám sát dòng tiền và quản lý, giám sát các hoạt động trên thị trường.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cũng nêu rõ sẽ nhanh chóng thiết lập thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, đưa tất cả trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được đăng ký, lưu ký tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán và được giao dịch tại Sở Giao dịch Chứng khoán. Việc này nhằm tăng tính minh bạch của thị trường và giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp từ khâu phát hành đến giao dịch.