Khu lưu niệm Chiến thắng Vườn Gòn - Đá Bàn: Địa chỉ đỏ trên hành trình về nguồn
Khu lưu niệm Chiến thắng Vườn Gòn - Đá Bàn là nơi ghi dấu chiến công oanh liệt của Tiểu đoàn 59 - bộ đội chủ lực Liên khu 5 đã giành thắng lợi lớn trong trận chiến đấu chống càn của địch tại Vườn Gòn - Đá Bàn vào ngày 20/4/1953.
Khu lưu niệm Chiến thắng Vườn Gòn - Đá Bàn (thôn 5, xã Ninh Sơn, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa) nằm cạnh suối Đá Bàn, chỉ cách căn cứ cách mạng Đá Bàn chưa đến 3km. Công trình được khởi công vào đầu tháng 2/2023, có tổng mức đầu tư khoảng 15 tỷ đồng, khánh thành đúng vào dịp kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Vườn Gòn - Đá Bàn (20/4/1953-20/4/2023).
Hiện lên sừng sững, hiên ngang giữa bạt ngàn màu xanh của núi rừng, nương rẫy, Khu lưu niệm Chiến thắng Vườn Gòn - Đá Bàn là nơi ghi dấu chiến công oanh liệt của Tiểu đoàn 59 - bộ đội chủ lực Liên khu 5 đã giành thắng lợi lớn trong trận chiến đấu chống càn của địch tại Vườn Gòn - Đá Bàn vào ngày 20/4/1953, đập tan ý đồ của thực dân Pháp nhằm tiêu diệt lực lượng chủ lực và phá hoại căn cứ cách mạng của ta. Chiến thắng ấy minh chứng tiêu biểu cho ý chí quyết chiến, quyết thắng, tinh thần cách mạng tiến công của quân và dân Khánh Hòa.
Toàn bộ khu lưu niệm được xây dựng trên diện tích hơn 1,2ha, điểm nhấn trên sân lễ đài là tượng đài chiến thắng cao hơn 20m. Trên đỉnh tượng đài có biểu trưng hình ngôi sao 5 cánh cách điệu, khi quan sát ở góc nghiêng, ngôi sao này gợi mở đến hình ảnh chú chim bồ câu trắng đang tung cánh giữa bầu trời tự do, hòa bình.
Tại phòng truyền thống dưới chân tượng đài trưng bày, lưu giữ những kỷ vật, hiện vật, sa bàn trận địa, hình ảnh, pano, bảng ảnh về cuộc chiến khốc liệt và oai hùng của Tiểu đoàn 59 và nhân dân Khánh Hòa ở Vườn Gòn - Đá Bàn xưa kia. Đồng thời, trong phòng truyền thống còn dành không gian trang trọng để khắc ghi công ơn, tên tuổi của những anh hùng đã hisinh trong trận chiến này.
Giữa khuôn viên khu tưởng niệm, hàng chục cây gòn (một loại cây mọc nhiều ở khu vực này ngày xưa) được trồng, chăm chút, tạo không gian gợi nhớ đến ký ức một thời hoa lửa. Dưới tán vườn gòn là những ụ pháo luôn sẵn sàng đẩy lùi các đợt càn của địch, biến nơi đây thành lá chắn thép bảo vệ từ xa cho căn cứ cách mạng Đá Bàn nằm ở sâu trong núi.
Đây sẽ là một địa chỉ đỏ về nguồn, giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ, góp phần phát huy giá trị các di tích lịch sử trên địa bàn tỉnh, cũng như thúc đẩy sự phát triển du lịch của địa phương.