Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: Tòa án cần thực hiện tốt 5 nhiệm vụ trọng tâm thời gian tới

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã biểu dương và đánh giá cao sự cố gắng, nỗ lực, những đóng góp quan trọng, thiết thực của các Tòa án trong bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, qua đó góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại hội nghị.

Thủ tướng nhấn mạnh: Hội nghị có ý nghĩa hết sức quan trọng, không chỉ đánh giá kết quả công tác của Toà án năm 2020, triển khai thực hiện các nhiệm vụ năm 2021, mà còn nhìn lại, đánh giá việc thực hiện các nhiệm vụ của hệ thống Toà án trong cả nhiệm kỳ 2016-2020, xây dựng, triển khai kế hoạch nhiệm kỳ 2021-2026. 

Điểm qua tình hình phá triển kinh tế- xã hội năm 2020, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã phát biểu những nội dung quan trọng liên quan đến ngành Tòa án và công tác nhiệm kỳ 2016- 2020 và khẳng định, những thành tựu này có được là do sự nỗ lực của cả hệ thống Tòa án.

Nhiệm kỳ nhiều kết quả nổi bật

Thủ tướng nhận định: Trong nhiệm kỳ này, nhất là trong năm 2020, Toà án các cấp đã chủ động, sáng tạo trong chỉ đạo, điều hành; đề ra nhiều chủ trương với những giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng xét xử; đã có những bước phát triển mới, đạt được những thành tích quan trọng trong thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp và trên các mặt công tác, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Nổi bật là:

Tòa án đã thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ xét xử, thực hiện quyền tư pháp, bảo vệ công lý, quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Số lượng các vi phạm, tội phạm, tranh chấp, khiếu kiện ngày càng tăng tỷ lệ thuận với quy mô dân số và nền kinh tế, đặc biệt, số lượng các vụ việc phải thụ lý, giải quyết tăng mạnh (mỗi năm tăng trung bình khoảng 10%) song Tòa án các cấp đã triển khai đồng bộ các giải pháp, tập trung mọi nguồn lực để cố gắng giải quyết, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Chất lượng giải quyết, xét xử tiếp tục được bảo đảm, có nhiều tiến bộ và không ngừng được nâng lên. Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa liên tục giảm dần qua các năm và hàng năm đều đạt và vượt chỉ tiêu mà Nghị quyết của Quốc hội đề ra.. Những đổi mới trong công tác xét xử thời gian qua đã góp phần củng cố niềm tin của người dân vào một nền công lý công bằng, nghiêm minh, bảo đảm thượng tôn pháp luật.

Tòa án đã tổ chức xét xử kịp thời, nghiêm minh các vụ án tham nhũng lớn; tham gia tích cực, có hiệu quả vào cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng được Đảng, Nhà nước và Nhân dân đánh giá cao. Công tác xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế đã được chỉ đạo quyết liệt, bài bản, đạt nhiều kết quả quan trọng tạo hiệu ứng tích cực, lan toả mạnh mẽ trong toàn xã hội và được cán bộ, đảng viên và nhân dân đồng tình, ủng hộ, đánh giá cao, được quốc tế ghi nhận. 

Tòa án đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan tiến hành tố tụng, đẩy nhanh tiến độ, kịp thời đưa ra xét xử nghiêm minh các vụ án tham nhũng, kinh tế, chức vụ; tuyên hình phạt nghiêm khắc với đối tượng chủ mưu, cầm đầu, lợi dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản của Nhà nước với phương châm "Nói đi đôi với làm, không có vùng cấm, không có ngoại lệ"; chú trọng áp dụng các biện pháp nhằm thu hồi tài sản tham nhũng trong giai đoạn xét xử, thi hành án khẳng định quyết tâm chống tham nhũng của Đảng và Nhà nước ta.

Trong nhiệm kỳ, các Tòa án đã giải quyết, xét xử trên 1.100 vụ với 2.600 bị cáo phạm các tội về tham nhũng, đạt tỉ lệ 98%, đã thu hồi hàng nghìn tỉ đồng, nhiều nhà cửa, đất đai và các tài sản khác. Đã xử lý dứt điểm nhiều vụ án lớn, đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, cả những vụ tồn đọng, kéo dài từ nhiều năm trước. 

Tòa án cũng đã tích cực tham gia xây dựng thể chế; có nhiều đổi mới, đạt kết quả nổi bật trong công tác xây dựng và đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật.Toà án nhân dân tối cao có những sáng kiến hay, tham gia tích cực, đóng góp quan trọng vào nhiệm vụ hoàn thiện thể chế, xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, nhất là các văn bản liên quan đến hoạt động xét xử, lĩnh vực tư pháp phù hợp Chiến lược cải cách tư pháp, Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam.

Công tác hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật tiếp tục được tăng cường, có nhiều đổi mới cả về hình thức, nội dung và cách làm, đạt nhiều kết quả tích cực. Các văn bản quy phạm của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao, Chánh án Toà án nhân dân tối cao và các văn bản giải đáp hướng dẫn nghiệp vụ xét xử... được ban hành đầy đủ, kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn trong thực tiễn xét xử. 

Công tác phát triển án lệ đã tạo được dấu ấn và là điểm sáng trong tiến trình cải cách tư pháp, đã giải quyết nhiều vấn đề pháp lý phức tạp trong thực tiễn xét xử, bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật, góp phần hình thành chuẩn mực pháp lý cho giao dịch dân sự, kinh tế phát triển.

Tổ chức bộ máy tiếp tục được hoàn thiện tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đội ngũ cán bộ từng bước trưởng thành, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Việc thành lập Học viện Tòa án thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước, mở ra triển vọng đào tạo chuyên sâu nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của xã hội đối với công tác xét xử.

Các đồng chí đã triển khai nhiều giải pháp để tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong thực thi công vụ cho đội ngũ cán bộ, Thẩm phán. Hoạt động giám sát đối với Thẩm phán được tăng cường. Công tác thanh tra, kiểm tra luôn được tiến hành thường xuyên với hình thức, nội dung đa dạng. Đặc biệt là công tác phối hợp giữa các cơ quan tư pháp.

Tòa án cũng đã tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin; công khai, minh bạch hoạt động; phục vụ nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân. Nhiều phần mềm ứng dụng quan trọng hỗ trợ hoạt động tư pháp, hành chính tư pháp đang được áp dụng hiệu quả tại Tòa án. 

Đặc biệt, để bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của người dân, Tòa án nhân dân tối cao đã tiến hành công khai các bản án, quyết định trên Cổng thông tin điện tử. Đây là một trong những cơ chế hữu hiệu để người dân kiểm tra, giám sát hoạt động của Tòa án.

Được sự quan tâm của Quốc hội, Chính phủ và sự nỗ lực, quyết tâm của các cơ quan hữu quan, chế độ chính sách, trang thiết bị, phương tiện làm việc của các Tòa án đã được tăng cường một bước, đáp ứng từng bước yêu cầu, nhiệm vụ chuyên môn và yêu cầu cải cách tư pháp. 

Đến nay, việc xây dựng trụ sở cho Tòa án cấp huyện chưa có trụ sở theo Nghị quyết của Quốc hội đã hoàn thành. Thể hiện sự chăm lo, quan tâm lớn của Đảng và Nhà nước đối với hệ thống Tòa án trong bối cảnh ngân sách Nhà nước còn khó khăn. 

Trong nhiệm kỳ, Nhà nước đã đầu tư xây dựng và đưa vào sử dụng 78 trụ sở Tòa án mới khang trang, hiện đại, với tổng kinh phí đầu tư gần 5400 tỷ đồng. Đến nay, cơ bản các Toà án đã có trụ sở làm việc đáp ứng yêu cầu xét xử.

Đặc biệt, Tòa án nhân dân tối cao đã khánh thành công trình trụ sở làm việc mới với kiến trúc rất ấn tượng, thể hiện tầm vóc, sự uy nghiêm của cơ quan tư pháp cao nhất của đất nước, xứng đáng là công trình kiến trúc, văn hóa có ý nghĩa biểu tượng cao. Công trình không chỉ là niềm tự hào của cán bộ, công chức hệ thống Toà án nhân dân mà còn là biểu tượng cho sự tin tưởng và niềm tự hào của Nhân dân…

Các Tòa án đã tích cực, chủ động đẩy mạnh hợp tác quốc tế với nhiều kết quả, dấu ấn nổi bật. Đã mở rộng hợp tác được với nhiều tổ chức quốc tế và nhiều quốc gia. Tổ chức thành công nhiều Hội nghị quốc tế quan trọng, gần đây nhất là Hội nghị lần thứ 8 của Hội đồng Chánh án ASEAN tại Việt Nam năm 2020. Hiện nay, Tòa án nhân dân tối cao đang thực hiện tốt vai trò Chủ tịch Hội đồng Chánh án ASEAN và có nhiều đóng góp tích cực. 

Thủ tướng Chính Phủ Nguyễn Xuân Phúc cũng chỉ ra những tồn tại, hạn chế để ngành Tòa án khắc phục.

Đó là: tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm mặc dù đã có nhiều tiến bộ và năm sau đạt tỷ lệ cao hơn năm trước nhưng vẫn chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội đề ra; tỷ lệ hủy, sửa án hành chính vẫn còn cao;…đề nghị các Tòa án cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, khắc phục những hạn chế, thiếu sót, góp phần nâng cao chất lượng trong thời gian tới.

Năm nhiệm vụ trọng tâm thời gian tới

Thủ tướng nhấn mạnh: Năm 2021 là năm đầu tiên triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, đồng thời cũng là năm tiến hành bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV, bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp; là năm đầu triển khai Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng,… Trọng trách của các Toà án là tập trung thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ công tác, yêu cầu cải cách tư pháp và những nhiệm vụ mới của nhiệm kỳ là rất lớn, rất nặng nề. 

Thủ tướng nhấn mạnh một số vấn đề cần thực hiện trong thời gian tới.

Thứ nhất, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và các Nghị quyết của Đảng, của Quốc hội về công tác tư pháp, cải cách tư pháp; chủ động thích ứng, giải quyết tốt những vấn đề mới đặt ra.

Trong năm 2021 và cả nhiệm kỳ, nhiệm vụ đặt ra với Tòa án các cấp là phải thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, bám sát các chỉ đạo của Trung ương Đảng, tập trung thực hiện tốt những yêu cầu của Đảng, Quốc hội về công tác tư pháp, cải cách tư pháp.

Để thực hiện thành công cuộc cải cách tư pháp, nhiệm vụ của các Toà án là phải chủ động nghiên cứu và sẵn sàng ứng phó với những vấn đề đặt ra trong thời kỳ hội nhập quốc tế sâu rộng và kinh tế số phát triển mạnh mẽ. Chuẩn bị tốt cho việc xét xử, giải quyết tốt các tội phạm, tranh chấp và vi phạm phi truyền thống. 

TANDTC cần tiếp tục tham gia xây dựng hoàn thiện thể chế, pháp luật. Tích cực nghiên cứu, đề xuất, phối hợp sửa đổi, bổ sung các văn bản, quy định pháp luật trong lĩnh vực tư pháp và lĩnh vực có liên quan; chủ động ban hành các văn bản của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao để hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật; tổng kết thực tiễn xét xử để giải đáp vướng mắc và phát triển án lệ với số lượng nhiều hơn và chất lượng hơn.

Thứ hai là, tiếp tục nâng cao chất lượng xét xử, không để xảy ra oan, sai, bỏ lọt tội phạm và người phạm tội. Hoạt động của Tòa án phải có trọng trách bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân. Qua đó, mang lại lẽ phải, sự công bằng cho xã hội, tạo được niềm tin của người dân vào công lý, vào nền tư pháp. 

Để làm được điều này, hoạt động Tòa án phải thượng tôn pháp luật, đảm bảo sự bình đẳng trước pháp luật, tăng cường tính công khai, minh bạch, vô tư, độc lập trong việc ra phán quyết. 

Các Tòa án cần tăng cường hơn nữa việc bảo đảm tranh tụng trong xét xử và bảo đảm quyền bào chữa của bị cáo, quyền bảo vệ lợi ích hợp pháp của đương sự phải được xem là giải pháp căn cơ để chống xét xử oan, sai, vi phạm pháp luật trọng hoạt động tố tụng; 

Việc tăng cường hoà giải, đối thoại trong các vụ việc dân sự, hành chính phải là giải pháp quan trọng để hoá giải các mâu thuẫn, tạo sự đồng thuận trong xã hội; làm tốt công tác giám đốc việc xét xử để kịp thời phát hiện, rút kinh nghiệm, khắc phục những sai sót về nghiệp vụ. Bảo đảm quyền con người, quyền công dân; oan, sai mới được loại trừ, vi phạm mới được khắc phục và Toà án mới thực sự giữ vị trí là trung tâm của hệ thống tư pháp.

Cùng với việc thi hành tốt Luật Hoà giải, đối thoại tại Toà án, Tòa án cần phát huy tốt vai trò hỗ trợ đối với các phương thức giải quyết tranh chấp ngoài Tòa án như: trọng tài, hòa giải thương mại, hòa giải ở cơ sở… nhằm tạo sự đồng thuận trong xã hội, giảm tải số lượng vụ việc phải đưa đến Toà án xét xử, đúng như lời dạy của Hồ Chủ tịch "Xét xử đúng là tốt, nhưng nếu không phải xét xử thì càng tốt hơn”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Thứ ba là, tích cực, chủ động tham gia vào cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng của Đảng và Nhà nước ta.

Chủ động, tích cực thực hiện chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng. Đẩy nhanh tiến độ, đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh các vụ án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, phức tạp và các vụ án dư luận xã hội quan tâm theo phương châm “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”. Nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng thông qua việc chú trọng truy tìm, kịp thời áp dụng các biện pháp đồng bộ để thu hồi triệt để tài sản tham nhũng cho Nhà nước.

Thứ tư là, TANDTC và Tòa án các cấp cần chăm lo xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống Tòa án, xây dựng đội ngũ cán bộ trong sạch, vững mạnh. 

Trong bối cảnh hệ thống pháp luật đặt ra yêu cầu ngày càng cao. Chất lượng của hoạt động xét xử và uy tín của Tòa án là do cán bộ Tòa án, nhất là đội ngũ Thẩm phán quyết định. Vì vậy, phải chăm lo xây dựng được đội ngũ Thẩm phán “thanh liêm, chính trực, có bản lĩnh chính trị vững vàng, giỏi về nghiệp vụ, tinh thông về pháp luật và mẫu mực về đạo đức; kiên quyết xử lý những cán bộ vi phạm phẩm chất, đạo đức, lối sống để xây dựng Toà án trong sạch, vững mạnh”.

Thứ năm là, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, tiến tới xây dựng Tòa án điện tử trong thời gian tới.

Để thực hiện nhiệm vụ này, Tòa án cần khẩn trương nghiên cứu, đề xuất chủ trương, hành lang pháp lý hướng tới xây dựng Toà án điện tử phù hợp với thực tiễn Việt Nam. 

Chia sẻ với những khó khăn của ngành Toà án, Thủ tướng cũng đề nghị các cấp uỷ, bộ, ngành, chính quyền địa phương phối hợp chặt chẽ với Toà án, quan tâm, tạo điều kiện để Toà án hoạt động hiệu lực, hiệu quả, chú trọng đến công tác tổ chức cán bộ, hỗ trợ tạo điều kiện để xây dựng cơ sở vật chất cho Toà án; công tác phối hợp với Tòa án trong việc cung cấp tài liệu, chứng cứ, tổ chức giám định, định giá kịp thời phục vụ cho công tác xét xử, giải quyết các loại vụ việc.

Thủ tướng đề nghị các cán bộ Tòa án, những "Chiến sỹ bảo vệ Công lý", hãy nêu cao tinh thần trách nhiệm trước Đảng, trước nhân dân và đất nước. Tập trung chỉ đạo cụ thể hoá, thể chế hoá, hiện thực hoá các nhiệm vụ công tác theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng phù hợp với cơ quan, đơn vị mình, góp phần vào việc xây dựng Đảng ta, Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Thủ tướng nhấn mạnh.

Thay mặt Ban cán sự Đảng, lãnh đạo TANDTC và toàn thể cán bộ, công chức ngành Tòa án, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình đã bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc trước sự quan tâm của Đảng, Nhà nước; sự quan tâm và tình cảm của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã dành cho hệ thống Toà án.

Chánh án Nguyễn Hòa Bình cũng khẳng định, ngay sau Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2021, Ban cán sự Đảng, lãnh đạo TANDTC sẽ cụ thể hóa những định hướng, chỉ đạo quan trọng của Thủ tướng thành những nhiệm vụ, chương trình hành động cụ thể và tổ chức triển khai có hiệu quả trong toàn Hệ thống Toà án.

Theo đó, sẽ tiếp tục nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác, mà trọng tâm là hoạt động xét xử; tập trung chăm lo xây dựng Đảng, xây dựng ngành; đẩy mạnh thực hiện các nhiệm vụ cải cách tư pháp để tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Tòa án; tiếp tục tăng cường công tác ứng dụng công nghệ thông tin và các mặt công tác khác, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết.