Hà Trung (Thanh Hóa): Nhiều hộ có nguy cơ mất nhà vì nguồn gốc đất

Sống qua nhiều thế hệ, nguồn gốc đất vẫn chưa rõ ràng

Theo phản ánh của các hộ dân thuộc đội Hà Long 1, xã Hà Long, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa, hàng trăm hộ dân đang sinh sống ổn định tại đây từ rất lâu. Họ là những gia đình công nhân trước kia đã từng tham gia công tác tại Nông trường quốc doanh Hà Trung (cũ), nay còn có các con, cháu của họ cùng chung sống.

Năm 1986, theo Công văn số 1136/NN/CV kèm theo Thông tư hướng dẫn số 05-NN/QĐ-TT của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc xây dựng nhà ở cho các gia đình trong nông trường quốc doanh, nhiều hộ được cấp đất xây dựng nhà ở kiên cố để ổn định chỗ ở, yên tâm lao động sản xuất.

Mấy chục năm sinh sống ổn định, những hộ dân tại nông trường này đã lập thành làng, thôn và có khu sinh hoạt chung theo đúng mô hình thôn, xóm của bất cứ làng quê nào.

Từ khi xây dựng đường cao tốc Bắc – Nam, con đường này đã chắn mương thoát nước, thường xuyên gây ra úng, ngập và ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày của các hộ dân quanh đây.

Đơn cử, phần đất của gia đình ông Lê Duy Long thường xuyên xảy ra úng ngập do bị đường cao tốc chặn con suối sát nhà, gia đình ông đã nhiều lần muốn tu sửa nhưng đều bị ngăn cản.

Do căn nhà đã sử dụng từ rất lâu, không được sửa chữa, nên đầu năm 2023 toàn bộ căn nhà đã bị sập. Nhờ bà con hàng xóm giúp đỡ, gia đình ông đã dựng lại nếp nhà cũ để có chỗ che mưa nắng. Trong quá trình xây dựng, gia đình ông bị người của Công ty và các cán bộ UBND xã Hà Long vào ngăn cản.

Đỉnh điểm ngày 29/6/2023, trong quá trình xây dựng, phần công trình của gia đình ông bị lực lượng chức năng cùng người của Công ty đến ngăn cản. Lý do: Việc ngăn chặn đã được UBND xã vận động, thông báo cho hộ ông Long biết việc xây dựng công trình trái phép trên đất nông nghiệp là vi phạm pháp luật trong lĩnh vực đất đai. Đây là phần nằm trong diện tích đất nông nghiệp của Công ty Cổ phần phát triển Tân Hà Trung.

Trao đổi với PV, cụ Lê Qúy Hương (85 tuổi), sinh sống tại đây cho biết: “Tôi về đây làm công nhân từ năm 1970, thời điểm đó đã có hơn 100 hộ dân sinh sống tại đây. Năm 1981, ông Đầu Đăng Doanh lúc bấy giờ làm giám đốc Nông trường quốc doanh Hà Trung, theo chỉ đạo ở trên, đã cấp đất cho cán bộ công nhân viên làm nhà ở trên đất này theo quy định. Trước đây chưa có đường cao tốc, chính quyền và người dân ở đây sống vẫn yên ổn, khu này vẫn là khu dân cư. Từ khi có đường cao tốc, ông giám đốc Công ty Tân Hà Trung coi đất này không phải đất của khu dân cư, lại là đất canh tác. Chúng tôi ở đây mấy chục năm rồi, pháp lý của mảnh đất không có gì ngoài tờ giấy do ông Đầu Đăng Doanh xác nhận là cấp đất cho chúng tôi”.

Cùng bức xúc trên, bà Lê Thị Quyết chia sẻ: “Nhiều gia đình trong khu này là những gia đình có công với cách mạng, sau khi tham gia quân ngũ, chúng tôi quay trở về phục vụ cho Nông trường quốc doanh Hà Trung. Từ khi ông giám đốc Nông trường cấp đất cho chúng tôi, dân chúng tôi chỉ biết ở, sinh sống đến mấy đời nay. Không có ai đòi hỏi giấy tờ quyền sử dụng đất. Cho đến bây giờ ông giám đốc Công ty Tân Hà Trung lại nói là chúng tôi đang ở trên đất của Công ty và đang xây dựng trái phép. Việc này làm chúng tôi vô cùng bất ngờ và bức xúc”.

Cụ Lê Quý Hương nghẹn ngào: “Mong muốn cơ quan chức năng giải quyết cho chúng tôi được công nhận đây là khu dân cư, để ổn định cuộc sống. Đồng thời, những hộ được ông Đầu Đăng Doanh cấp đất theo quy định thì phải cấp "sổ đỏ" cho chúng tôi, tránh tình trạng như hiện nay”.

Về vấn đề này, UBND xã Hà Long cho biết: UBND xã chưa có cơ sở để xác địch, do vị trí giao đất quy hoạch hay không và đã trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, quyết định về việc giao đất hay chưa? UBND xã đã làm việc với Công ty Cổ phần phát triển Tân Hà Trung, tại công ty không có hồ sơ bản đồ quy hoạch đất ở được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Ngày 22/8/2023, UBND huyện Hà Trung đã gửi Công văn số 2707/UBND-TNMT do ông Nguyễn Xuân Dũng, Phó chủ tịch huyện Hà Trung ký cho biết, UBND huyện thống nhất với nội dung như UBND xã Hà Long trả lời báo chí theo Công văn số 179/UBND-ĐCXD gửi đến Báo Công lý.

Chuyển đổi mô hình, bỏ quên hộ dân?

Theo tìm hiểu của PV, năm 2010, Nông trường Hà Trung được chuyển đổi thành Công ty TNHH Nông - Công nghiệp Hà Trung (nay là Công ty cổ phần phát triển Tân Hà Trung), với diện tích 1.742 ha, chuyển nguyên trạng từ đất Nông trường sang Công ty, trong đó diện tích thuê đất 1.640,5 ha, diện tích giao quản lý 101,5 ha.

Năm 2019, Công ty đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của UBND tỉnh Thanh Hóa, cho thuê 1.531,89 ha để sản xuất nông nghiệp, giao quản lý 50,37 ha. Trong đó diện tích đất nằm trên địa bàn hành chính xã Hà Long, huyện Hà Trung l.082,78 ha; mục đích sử dụng: đất sản xuất nông nghiệp.

Từ những thông tin trên, có thể đặt câu hỏi rằng: Trong quá trình rà soát hiện trạng và lập quy hoạch sử dụng đất của Nông trường quốc doanh thời điểm năm 2006, những cán bộ tham gia công tác rà soát có biết được thời điểm đó hàng trăm hộ dân vẫn đang sinh sống trên mảnh đất thuộc Nông trường quốc doanh Hà Trung cũ? Liệu cán bộ địa phương có biết việc hàng trăm hộ dân tại đây được giao đất theo Thông tư 05/NN/QdiTT từ ông giám đốc Nông trường cũ?

Khoản c, Điều 4 Thông tư 05/NN/QDiTT ban hành ngày 31/5/1986 hướng dẫn về việc xây dựng nhà ở gia đình trong các nông trường quốc doanh: “Nhà ở gia đình cán bộ công nhân viên nông trường tự làm và mua lại của nông trường, họ được quyền sở hữu và sử dụng, được quyền thừa kế, được quyền bán theo đúng pháp luật hiện hành của Nhà nước”.

Ông Nguyễn Hữu Thành, Chủ tịch UBND xã Hà Long xác nhận: “Trên diện tích đất nhà nước cho Công ty cổ phần phát triển Tân Hà Trung thuê, thuộc địa giới hành chính xã Hà Long có 211 hộ dân đang sinh sống tại đây”.

Ông Thành cho biết: “Đối với các hộ đã có nhà ở, tại các hội nghị tiếp xúc cử tri của Đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp, UBND xã đều kiến nghị thu hồi lại đất ở và đất sản xuất của các hộ dân đang thuộc đất của Công ty cổ phần phát triển Tân Hà Trung, bàn giao lại cho địa phương để làm cơ sở đề nghị các cấp có thẩm quyền xem xét lập hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ dân. Đến nay vẫn chưa có văn bản trả lời của cơ quan chức năng”.

Chia sẻ về tính pháp lý của những mảnh đất mà bà con đang sinh sống, ông Thành cũng cho hay: Hiện nay, về cơ sở pháp lý, căn cứ Quyết định số 550/QĐ-UBND ngày 08/02/2010; Quyết định số 5144/QĐUBND ngày 04/12/2019 của UBND tỉnh Thanh Hóa cho Công ty TNHH Nông – Công nghiệp Hà Trung (nay là Công ty cổ phần phát triển Tân Hà Trung) thuê đất tại thị xã Bỉm Sơn và huyện Hà Trung để sử dụng vào mục đích sản xuất nông nghiệp; Toàn bộ phần diện tích của Công ty được UBND tỉnh cho thuê nằm trên địa phận xã Hà Long đều sử dụng vào mục đích đất nông nghiệp, đất giao thông, thủy lợi, chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch là đất ở khu dân cư”.

Việc các hộ dân tại đội Hà Long 1, xã Hà Long, huyện Hà Trung đang sinh sống ổn định từ mấy chục năm nay là có thật. Việc rà soát hiện trạng và lập quy hoạch sử dụng đất của Nông trường quốc doanh thời điểm năm 2010, các cấp chính quyền có biết sự tồn tại của hàng trăm hộ dân đang sinh sống tại đây hay không? Vấn đề pháp lý của những mảnh đất mà dân cư đang sinh sống ra sao?

Nguyện vọng của họ, mong các cấp chính quyền cùng các cơ quan chức năng sớm vào cuộc xác minh làm rõ, nhằm đảm bảo tính minh bạch, khách quan và ổn định tâm lý người dân.