NXB Hà Nội: Cần làm rõ quy trình thực hiện Dự án “Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến”

Dự án Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến là một trong những công trình văn hóa trọng điểm nhằm kỷ niệm Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Với vai trò quan trọng như vậy, Dự án đã nhận được nhiều “ưu ái” đặc biệt cùng những cơ chế đặc thù… Thế nhưng trong quá trình thực hiện Dự án cũng như trong công tác tổ chức đấu thầu đã cho thấy nhiều dấu hiệu sai phạm.

Vì sao NXB Hà Nội được “ưu ái” đặc biệt?

Theo văn bản số 3136/STC-HCSN ngày 11/7/2012 của Sở Tài chính Hà Nội, nguồn vốn thực hiện Dự án là 119,667 tỷ đồng. Dự án được chia làm 2 giai đoạn: Giai đoạn I bắt đầu từ năm 2006 - 2011 với kinh phí là 60,952 tỷ đồng; Giai đoạn II triển khai từ năm 2013 đến hết 2017 với kinh phí là 58,715 tỷ đồng.

Tuy nhiên, theo tài liệu mà chúng tôi có được thì giai đoạn I của Dự án đã kết thúc từ năm 2011, nhưng cho đến nay một số hạng mục vẫn chưa được hoàn thành; nhiều đầu sách còn chưa được triển khai in ấn. Cụ thể, NXB Hà Nội còn nợ một số đầu sách, như: Ngàn năm sân khấu Thăng Long, Thành Thăng Long - Hà Nội, Chảy mãi văn hóa Hà Thành, Hoa thở, Thăng Long - Hà Nội 1000 sự kiện lịch sử. Riêng cuốn Tranh dân gian Hàng Trống - Hà Nội, theo kế hoạch phải được hoàn tất vào năm 2011 thì mãi đến đầu năm 2016 mới được in ấn, xuất bản.

Dự án là một trong những công trình văn hóa trọng điểm kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, thế nhưng NXB Hà Nội đã triển khai dự án chậm tiến độ và không hoàn thành nhiệm vụ được UBND TP tin tưởng giao cho. Thực tế cho thấy, khối lượng công việc của của giai đoạn I còn rất nhiều nhưng NXB Hà Nội vẫn tiến hành giải ngân toàn bộ số tiền gần 61 tỷ đồng của giai đoạn I.

Ông Phạm Quốc Tuấn - Chánh Văn phòng Dự án của NXB Hà Nội - Người chịu trách nhiệm chính trong dự án "Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến"

Trao đổi với chúng tôi về lý do triển khai chậm tiến độ song vẫn thực hiện giải ngân 100% kinh phí giai đoạn I Dự án, ông Phạm Quốc Tuấn - Chánh văn phòng Dự án của NXB Hà Nội lý giải: NXB Hà Nội phải làm như vậy vì không muốn Dự án bị đội giá khi sản xuất, chi phí xuất bản mỗi năm mỗi khác. Nhiều khi triển khai dự án cũng phải linh hoạt, cứ theo quy định, theo nguyên tắc tài chính thì khó triển khai dự án (?).

Dư luận đặt dấu hỏi, liệu NXB Hà Nội có thực hiện đúng những quy định của pháp luật về quản lý tài chính? Hồ sơ, hóa đơn, chứng từ để giải ngân có hợp lệ không khi công việc triển khai dự án chưa hoàn thiện? Và liệu quy trình này có tạo lỗ hổng gây thất thoát ngân sách Nhà nước? Ban quản lý Dự án có đủ năng lực để triển khai, hoàn thiện Dự án?

Chia nhỏ gói thầu, không thuê tư vấn giám sát

Dự án Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến được TP Hà Nội phê duyệt với tổng số vốn thực hiện dự án lên tới gần 120 tỷ đồng. Trong khi giai đoạn I triển khai Dự án (từ năm 2006 - 2011 với kinh phí gần 61 tỷ đồng), NXB Hà Nội đã bộc lộ nhiều tồn tại chưa được giải quyết dứt điểm, thì giai đoạn 2 của Dự án lại xuất hiện thêm nhiều sự bất thường khác.

Ngày 23/8/2013, UBND TP Hà Nội ra Quyết định số 5089 về việc phê duyệt kế hoạch đấu thầu một số gói thầu thuộc giai đoạn II của Dự án Điều tra, sưu tầm, biên soạn và xuất bản Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến dưới sự tham mưu của chủ đầu tư là NXB Hà Nội. Tại tờ trình số 15/TTr-XBHN về việc phê duyệt kế hoạch đấu thầu một số gói thầu Dự án Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến giai đoạn II lần 2 ghi rõ:

Gói thầu số 1: Điều tra sưu tầm tư liệu thực địa, sao chụp tư liệu; Gói thầu số 2: Khảo sát, điều tra sưu tầm tư liệu, dịch và hiệu đính tư liệu; Gói thầu số 3: Xử lý và hệ thống hóa tư liệu điều tra sưu tầm.

3 gói thầu có tính chất ,phạm vi cung cấp gần giống nhau tại quyết định phê duyệt của UBND TP Hà Nội

Có thể nhận thấy rằng, cả ba gói thầu trên, về phạm vi cung cấp cũng như nội dung và tính chất công việc, hình thức lựa chọn nhà thầu… đều tương tự nhau, nhưng đã được chủ đầu tư chia nhỏ  thành 3 gói thầu. Điều đặc biệt là, giá trị của từng gói thầu đều dưới 2 tỷ đồng (?). Cụ thể: Gói thầu số 1 có giá trị là: 1.972.500.000 đồng; gói thầu số 2 có giá trị là: 1.995.000.000 đồng; và gói thầu số 3 có giá trị là: 1.873.710.000 đồng.

Tại thời điểm này vẫn đang áp dụng Luật Đấu thầu 2005 và Nghị định số 85/2009/NĐ-CP ngày 15/10/2009 Hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng theo Luật Xây dựng. Theo đó, gói thầu mua sắm hàng hóa có giá gói thầu không quá 2 tỷ đồng thì được chỉ định thầu.

Tại buổi làm việc với phóng viên, ông Phạm Quốc Tuấn - Chánh Văn phòng Dự án của NXB Hà Nội cũng cho biết: Về bản chất ba gói thầu là một. Khi được hỏi vậy có hay không việc NXB Hà Nội chia nhỏ gói thầu để chỉ định thầu, ông Phạm Quốc Tuấn trả lời: “Có sai phạm hay không là do cơ quan có thẩm quyền phê duyệt”!

Cũng theo Quyết định số 5089/QĐ-UBND ngày 23/8/2013 của UBND TP Hà Nội, tại Điều 2 nêu rõ: “Trách nhiệm của Chủ đầu tư (NXB Hà Nội) là phải chịu trách nhiệm lựa chọn đơn vị tư vấn giám sát độc lập với chủ đầu tư về tổ chức và tài chính để giám sát các gói thầu do Chủ đầu tư thực hiện theo quy định hiện hành của Nhà nước về đấu thầu trước khi thực hiện các gói thầu được phê duyệt”. “Triển khai nhiệm vụ được giao đảm bảo tiến độ, chất lượng và tuân thủ các quy định hiện hành của Nhà nước về quản lý đầu tư, về đấu thầu và quy định quản lý chuyên ngành”. UBND TP Hà Nội đã quy định rõ ràng nhưng NXB Hà Nội vẫn không thuê đơn vị tư vấn giám sát độc lập mà tự mình thực hiện.

Lãng phí tiền thuê kho?

Trong giai đoạn I của Dự án, NXB Hà Nội đã cho in vượt số lượng quy định, nhiều đầu sách do NXB Hà Nội in ra lại không cho phát hành mà vẫn lưu kho. Việc làm khó hiểu này của NXB Hà Nội có gây lãng phí tiền ngân sách Nhà nước? Điều này được thể hiện rõ ràng, công khai hơn trong giai đoạn II của Dự án.

Cụ thể, tại hợp đồng thuê kho số 01/HĐDA-GĐII, ngày 12/1/2016 giữa Công ty TNHH Nhà nước MTV NXB Hà Nội và Công ty TNHH và Dịch vụ thương mại Phú Thịnh nêu rõ: “Mục đích thuê kho, bên A (NXB Hà Nội) đồng ý thuê diện tích kho 220m² để lưu trữ tài liệu, các ấn phẩm là sách thuộc Dự án Tủ sáchThăng Long ngàn năm văn hiến giai đoạn II. Thời gian thuê kho 12 tháng (1/1/2016 - 31/12/2016) với tổng giá trị Hợp đồng là 336.000.000 đồng. Toàn bộ số tiền này đã được giải ngân theo đúng Hợp đồng. Điều bất thường ở đây là, Hợp đồng là thế nhưng mãi tới ngày 1/10/2016, Tổng Giám đốc NXB Hà Nội mới ra Quyết định xuất bản số 603/QĐ-HN, xuất bản ấn phẩm đầu tiên của giai đoạn II Dự án, có tên Khâm định An Nam kỷ lược, và cũng được in tại Công ty TNHH và Dịch vụ thương mại Phú Thịnh (?).

Như vậy, Hợp đồng thuê kho số 01/HĐDA-GĐII đã có hiệu lực được 9 tháng thì NXB Hà Nội mới có quyết định xuất bản ấn phẩm đầu tiên của giai đoạn II Dự án. Số tiền chi từ ngân sách nhà nước không phải nhỏ (28.000.000 đồng/tháng x 09 tháng = 252.000.000đồng) bị sử dụng lãng phí?

Trụ sở Nhà xuất bản Hà Nội, số 4 Tống Duy Tân, Hàng Bông, Hoàn Kiếm, Hà Nội

Theo Quy chế quản lý và thực hiện Dự án Điều tra, sưu tầm, biên soạn và xuất bản tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến giai đoạn II (UBND TP Hà Nội có văn bản chấp thuận theo Công văn số 570/VP-VX, ngày 7/2/2013) thì NXB Hà Nội là chủ đầu tư trực tiếp quản lý, thực hiện Dự án. Tại Điều 16 quy định về cấp phát kinh phí của Quy chế nêu rõ: “Việc cấp phát kinh phí cho dự án được thực hiện theo luật ngân sách hiện hành”. Tại Điều 18 quy định về khen thưởng và xử lý vi phạm Quy chế nhấn mạnh: “Tổ chức, cá nhân vi phạm quy chế này, tùy theo mức độ, sẽ bị xử lý từ phê bình, khiển trách cho đến mức đình chỉ chủ trì đề tài. Trường hợp vi phạm nghiêm trọng sẽ bị xử lý theo pháp luật”.

Dự án Điều tra, sưu tầm, biên soạn và xuất bản Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến góp phần tổng kết, hệ thống hóa và bảo tồn, lưu giữ tư liệu về văn hiến Thăng Long - Hà Nội. Dự án được UBND thành phố, nhân dân Thủ đô cùng bạn đọc cả nước háo hức chờ đợi nhưng đến nay, trong quá trình thực hiện, NXB Hà Nội đã để xảy ra nhiều “vấn đề”, khiến dư luận bức xúc.

Đề nghị UBND Thành phố Hà Nội chỉ đạo các cơ quan chức năng làm rõ những vấn đề nêu trên, đồng thời có biện pháp xử lý các cá nhân, tập thể để xảy ra vi phạm (nếu có) theo đúng quy định của pháp luật.