Bạc Liêu: Dự án hệ thống lọc nước trăm tỷ có nhiều bất cập

Theo hồ sơ vụ việc, từ năm 2017 đến 2020, UBND tỉnh Bạc Liêu ban hành 4 quyết định hỗ trợ, phân bổ vốn cho các địa phương trong tỉnh đầu tư hệ thống lọc nước uống cho các trường học, trạm y tế trên địa bàn. Dự án được chia làm bốn giai đoạn với tổng mức đầu tư trên 123 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách tỉnh hỗ trợ hơn 115 tỷ đồng, còn lại là vốn đối ứng của các huyện, thị xã, thành phố.

Theo chủ trương của UBND tỉnh Bạc Liêu, mỗi huyện thực hiện một gói thầu chung, song nhiều địa phương vẫn chia nhỏ thành nhiều gói thầu (có nơi 1 hệ thống/gói thầu). Mặc dù chia thành nhiều gói thầu nhưng hầu hết hệ thống lọc nước từ trạm y tế đến các trường học có ít học sinh hoặc nhiều học sinh đều có quy mô, công suất như nhau và chỉ giao cho một công ty thực hiện, tỉ lệ tiết kiệm trong đấu thầu đạt chưa tới 1%. Đặc biệt, có nhiều hệ thống vừa đưa vào sử dụng chưa lâu đã hư hỏng; những hệ thống còn lại không bảo đảm vệ sinh khi sử dụng...

Trong toàn bộ dự án, Công ty Cổ phần công nghệ Remy Việt Nam thực hiện thực hiện 27/31 gói thầu, Công ty TNHH sản xuất thương mại xuất nhập khẩu Hoàng Huy thực hiện 02 gói thầu tại huyện Vĩnh Lợi; Công ty Cổ phần phát triển Công nghệ cao toàn cầu DSC thực hiện 01 gói thầu huyện Đông Hải và Công ty Cổ phần Đầu tư và phát triển ECO GREEN thực hiện 01 gói thầu tại TP Bạc Liêu.

Đến nay, có 253 trường học và 46 trạm y tế đã đầu tư xong hệ thống lọc nước uống có giá trị từ khoảng 300 -700 triệu đồng/hệ thống. Tổng mức đầu tư cho đến giai đoạn này là hơn 114 tỷ đồng. Trong đó, tỉnh đã giải ngân hơn 111 tỷ đồng, còn lại là vốn đối ứng của TP Bạc Liêu. Các huyện, thị xã khác chưa có vốn đối ứng nhưng vẫn thực hiện xong giai đoạn 2, giai đoạn 3 từ nguồn phân bổ của tỉnh.

Đầu năm 2019, khi thực hiện thanh tra chung các dự án tại huyện Vĩnh Lợi và thị xã Giá Rai, Thanh tra Sở Kế hoạch và Đầu tư đánh giá: “Dự án hệ thống lọc nước tại các địa phương này đúng quy trình, chất lượng bảo đảm”, trong khi tại thời điểm thanh tra đã có một số hệ thống lọc nước tại 2 địa phương này bị hư hỏng, không sử dụng được.

Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư, việc kiểm tra, đánh giá đầu tư hệ thống lọc nước uống thời gian qua trên địa bàn tỉnh còn nhiều bất cập như: Có nơi phản ánh liên hệ nhà thấu đến bảo hành gặp khó khăn, mất thời gian nên có lúc phải gián đoạn cung cấp nước; Khi hết thời gian bảo hành thì không có kinh phí để ký hợp đồng bảo trì (tham khảo từ nhà thầu đưa ra khoảng 08-10 triệu đồng/năm); Khi liên hệ nhà thầu đến khắc phục gặp nhiều khó khăn trong khi liên hệ các đơn vị tại địa phương thì gần như không thực hiện được…; Hầu như các đơn vị không nắm và không cân đối được kinh phí để thực hiện xét nghiệm đánh giá chất lượng nước uống định kỳ để đảm bảo vệ sinh, an toàn theo khuyến cáo của nhà sản xuất và quy chuẩn của Bộ Y tế;

Đối với hệ thống lọc nước trang bị cho các các trường mầm non và mẫu giáo đa phần không xây nhà trạm. Đối với các trường tiểu học và trung học cơ sở có xây nhà trạm, lắp đặt ngoài trời, không có cửa hoặc thiết bị che chắn do tác động của mưa, nắng, bụi nên công tác vệ sinh khó đảm bảo, nhất là mặt bàn nước, đầu vòi dễ phát sinh rêu mốc, gỉ sét, không đảm bảo vệ sinh…

Đối với hệ thống lọc nước trang bị cho các Trạm Y tế có tình trạng bị hôi, nhà thầu cung cấp lắp đặt chưa khắc phục được. Có một số trạm đang bị sự cố, có trạm đã ngưng hoạt động. Về nhu cầu sử dụng hệ thống nước là rất ít, cán bộ, nhân viên và người dân đến khám điều trị tại trạm sử dụng không nhiều, khám xong là về, không ở lại, nhu cầu sử dụng khoảng 50-100 lít/ngày. Vẫn còn tình trạng để dụng cụ lấy nước tại vòi, đối với một cơ sở khám bệnh là không đảm bảo an toàn, nhất là trong phòng chống dịch bệnh…

Theo ghi nhận thực tế của phóng viên, tại một số điểm trường trong dự án đầu tư hệ thống lọc nước uống của Bạc Liêu, hàng loạt hệ thống lọc nước chỉ lớn bằng trụ ATM nhưng có giá trị đầu tư từ hơn 300 triệu đồng, nơi rộng hơn thì có giá đến 700 triệu đồng. Một vài điểm chỉ có 2 vòi lấy nước, có nơi cải tiến nâng lên 4 vòi. Khu vực lấy nước hẹp, không bảo đảm cho nhiều học sinh lấy cùng lúc. Có trường hợp để ly tại vòi cho học sinh dùng chung…

Cụ thể, tại Trường THCS Phong Thạnh A xã Phong Thạnh A, thị xã Giá Rai, chỗ lấy nước được lắp ngoài trời với 4 vòi lấy nước và 2 chiếc ly cho học sinh dùng chung. Vì không có cửa và thiết bị che chắn nên mặt bàn, vòi nước phải chịu tác động trực tiếp bởi mưa nắng, sinh rêu mốc và các mảng bám.

Theo đại diện nhà trường cho biết: “Hệ thống này đã không hoạt động gần một năm nay nhưng gọi nhà thầu không chịu xuống sửa chữa. Do đã hết thời gian bảo hành và không có nguồn kinh phí để ký hợp đồng bảo trì với nhà thầu từ 8-10 triệu đồng/năm nên nhà thầu không cho người xuống sửa. Trường cũng thử mời thợ bên ngoài đến xem nhưng không ai sửa được. Lâu ngày không có người dùng nên hệ thống vòi nước cũng bắt đầu hoen gỉ”.

Trước những bất cập của dự án có dấu hiệu đầu tư gây lãng phí cho ngân sách, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bạc Liêu đã có văn bản yêu cầu một số địa phương trong tỉnh cung cấp tài liệu, hồ sơ liên quan đến dự án để phục vụ công tác tác xác minh, điều tra.