Bông so đũa - cá rô đồng, sự kết hợp độc đáo của người châu thổ Cửu Long

Miền Tây là vùng đất đai trù phú, kiểu như “chỉ cần hột lúa rụng xuống là có ngay một cánh đồng”, cho nên đặc sản ở đây vừa độc đáo về chất lượng, vừa đa dạng về chủng loại.

Nếu mùa nước nổi miền Tây mang theo nhiều món ăn đặc sản nổi tiếng mà bông súng mắm kho và cá linh bông điên điển là không ai không biết thì về miền Tây vào mùa gió chướng, các bạn không thể bỏ qua món canh chua bông so đũa cá rô  đồng.

Chướng về là lúc ngoài bờ đê bông lau, bông sậy vươn cao trắng xóa, ngả nghiêng trong gió. Trên đồng, lúa bắt đầu ngậm sửa, trĩu nhành. Dọc theo triền sông, bông so đũa nở trắng. Dưới sông rạch, cá theo nước rút về. Mùa đào hầm chờ cá nhảy cũng bắt đầu.

Những con cá lóc, cá rô vừa ăn no nhụy lúa trổ đòng ngậm sữa, mập ú, thịt ngọt, thơm, mềm, béo ngậy. Cá lóc lựa con cỡ nửa cườm tay đem nướng trui. Cá lóc nướng trui da đen ruột trắng, cuốn bánh tráng với rau sống chấm mắm nêm. Còn cá rô - không phải mấy con cá nuôi công nghiệp bán ngoài chợ con nào con nấy bằng bàn tay, cái bụng thè lè núng nính mỡ - cá rô đồng cỡ hai ngón tay, màu xám pha vàng bóng bẩy, thịt cá dai, thơm, béo và rất ngọt nước. Mùa gió chướng là mùa cá rô ngon nhất trong năm. Cá rô non chiên giòn trong mỡ, cá rô mề kho tộ, đặc biệt là cá rô nấu canh chua bông so đũa.

Hình như giữa bông so đũa và cá rô đồng có mối lương duyên trời định. Cùng lúc với thời vụ con cá rô lóp ngóp nhẩy hầm thì bông so đũa cũng đua nhau nở trắng trời.

Những chùm bông cánh trắng nhụy vàng rung rinh trong gió sớm còn đọng hơi sương sau khi hái về, nhặt bỏ cuống và chót nhụy đắng, rửa nhẹ trong nước, để ráo.    

Cá rô đồng làm sạch. Nước sôi, cho cơm mẻ vào, lược lấy nước chua. Chờ nước sôi lại thì thả cá vào, bớt lửa, cá chín tới, nêm nếm cho vừa ăn, cuối cùng cho bông so đũa vào, tắt bếp để bông không bị rệu mà còn sừng sực mới ngon. Cuối cùng nêm thêm rau tần dày lá hoặc ngò gai, rau om cùng với ít lát ớt sừng lên trên.

Canh chua bông so đũa tất nhiên không thể thiếu vị chua, nếu không có cơm mẻ thì xoài non, bần, me, chanh gì cũng được. Chua cho ra chua, mặn cho ra mặn, ngọt cho ra ngọt… nói chung đậm đà là cái nết ẩm thực của người miền Tây, đặc biệt là món canh chua.

Khi ăn, vớt cá ra thả vào dĩa nước mắm đồng nguyên chất dầm chừng chục trái ớt hiểm. Xới một chén cơm gạo mới, giẻ một miếng cá rô đồng kèm theo chùm bông so đũa, nghe tiếng gió ngoài sông lùa vào se sắt… hổng biết sao chị hai nước mắt rớt hai hàng. Thì ra: “Canh chua nấu cá rô đồng/Nửa đêm thức giấc nhớ chồng đi xa”. Canh chua cá rô đồng thiệt là lợi hại.

Cá linh bông điên điển, bông súng mắm kho hay bông so đũa cá rô đồng - sự kết hợp dịu kỳ của tạo hóa -  từ lâu đã trở thành nét văn hóa độc đáo của miền châu thổ sông Cửu Long mỗi mùa nước nổi hay mỗi khi ngọn chướng thổi về.